Kimi tiyatro kökenli, kimi değil, kiminin sahnesi var kiminin yok, kimi kendi yazdığı oyunları sahneliyor, kimi farklı yazarların oyunlarını, kimi Türkçe, kimi Kürtçe. İstanbul’un değişik semtlerindeki sahnelere de konuk oluyorlar, kültür sanat merkezi Beyoğlu sahnelerine de.
Ortak noktaları bundan ibaret değil tabii. Bir kere hepsi genç topluluklar, sonra hepsi tiyatro yapmakta kararlı ve kolay kolay işin peşini bırakacak gibi değilller. Özetlersek onlar, Beyoğlu’nun yerleşik ya da seyyar, genç tiyatrocuları.
Kimileri yavaş yavaş köklü tiyatrolara rakip olup ödüllere talip olmaya başladı bile. 2010 Afife’de ‘Yeni Kuşak Özel Ödülü’nü ‘Hayvanat Bahçesi Masalı’ oyunuyla alan Tiyatroperest gibi.
Sayıları yirmiyi aşan, genç gruplarla konuştuk. Beyoğlu’nu tanıtım kolaylığı sağladığı kendi izleyicilerine ulaşmaları kolay olduğu için seçtiklerini anlattılar. Tabii başta maddi sorunlar geliyor, ama mekânsızlık da dekor taşıma sorunu nedeniyle farklı fikirler üretmeyi kışkırtan bir güçlük olabiliyor bazen. Çeşitli semtlerde oynamak, değişik kesimlerin tepkisini görme olanağı sağlıyormuş. Seyyar sahne ise, sabit bir salonun masraflarından kurtardığı için, pek çok topluluk için bir zorunluluk.
Bu zorunluluk içinde, çoğu kez küçücük mekânlarda, az sayıda seyirciye, güncel meselelere odaklanan ama ‘başka’ bir tiyatro izleme olanağı sunup kendi dilini oluşturmaya başlayan tiyatrolardan bazılarını derledik. Sonu yaklaşan bu sezon için bir özet, gelecek sezon için bir ön haber niyetine.
2000’de kurulan Tiyatro Boyalı Kuş Beyoğlu’nun feminist grubu olarak biliniyor. Yakın bir zamana kadar Oyuncular Tiyatro Kahve’de sahneye çıkarken, şimdilerde Kumbaracı50, Rengahenk Sanat Evi ve GAF Tiyatro’da izleyiciyle buluşuyorlar. Bu sezon içinde ‘Seni Seviyorum Diyecek Kadar Sarhoş’ ve ‘Ophelia’yı Kim Öldürdü’ oyunlarını sahneleyen Tiyatro Boyalı Kuş, yine bu sezon Türkiye’nin çeşitli illerinde Kürtçe sahneledikleri İbsen klasiği ‘Nora/Nûre’yle de 10 Mayıs’ta başlayacak İstanbul Tiyatro Festivali’ne konuk olacak.
On yıl kadar seyyar çalıştılar. 2009 sonlarında Kumbaracı50 adıyla kendi mekânlarını açtılar. Hem seyyarlığı hem de yerleşikliği tatmış bir grup. Kumbaracı50’de hem kendi oyunlarını sahneliyor hem de birçok gruba ev sahipliği yapıyorlar. Seyyarlığın da yerleşikliğin de sorunları olduğunu belirten Yiğit Sertdemir, kendi mekânlarını açarken “Biz çektik başkaları çekmesin” düşüncesinden yola çıktıklarını söylüyor. Son sezon oyunu olarak ‘Fail-i Müşterek’i sahneleyen grup, İstanbul Tiyatro Festivali için de Italo Calvino’nun ‘İkiye Bölünen Vikont’unu hazırlıyor.
Mimar Sinan oyunculuk bölümünden mezun olduktan sonra bir süre Akatlar Kültür Merkezi’nde oyunculuk yapan Serkan Öz tarafından kurulmuş. “İstediğim ve inandığım tiyatroyu yapmaya karar verip Akatlar’dan ayrıldım” diyen Serkan Öz, Beyoğlu’nun arka sokaklarında bir yer kiralamış. Yaklaşık 20-30 kişilik. Şimdiye kadar kendi yazdıkları oyunları sahnelemişler, şu sıralar da yine Serkan Öz’ün yazdığı ‘Fuck-Buddy Aranıyor” adlı oyunla izleyici karşısına çıkıyorlar. Yakın zamanda da Tiyatro Boyalı Kuş’u konuk etmeye başladılar. Sahneyi kullanmak isteyen başka gruplara da kapıları açık.
Tiyatroperest:
Onur Özaydın ve Ahmet Varlı tarafından kurulmuş. İlk oyunları ‘Hayvanat Bahçesi Masalı’ ile 2010 Afife’de Yeni kuşak Ödülü’nün sahibi oldular. Oyuncular Tiyatro Kahve’de sahneye çıkan Tiyatroperest’ten Onur Özaydın; “Mekânımızın olmaması yeterince prova yapamama, kira ödeme gibi sorunlar yaratıyor elbette, ama tiyatronun giderlerinden de kurtulmuş oluyoruz” diyor ve ekliyor” 2010 Afife’de aldığımız ‘Yeni Kuşak Ödülü’yle insanların bizi daha yakından tanıyacağını ve bize bir-iki kapı açacağını düşünüyoruz.”
2007’de Yıldız Teknik’te mühendislik okuyan dört öğrenci tarafından kurulan grup, ilk olarak Sam Shepard’ın ‘Vahşi Batı’sıyla izleyici karşısına çıkmış. 2009’da yoluna kadro değişikliği yaparak devam eden Tiyatro 0.2, şu sıralar Terminal’de ve Rengahenk Sanat Evi’nde izleyici karşısına çıkıyor. Tiyatro 0.2’den Özge Keskin “Tiyatroya tek bir taraftan bakmıyoruz, sürekli yeni şeyler deniyoruz. Güncel ve cesur olanı seyirciye dokunacak kadar yakınlıkta oynuyoruz” diyor. Mart sonuna kadar sahneledikleri ‘Açık Saçık Birkaç Polaroid’ ve yakın zamanda Rengahenk Sanat Evi’nde oynamaya başladıkları Philip Ridley’in ‘Korku Tüneli’ oyunları oldukça iyi eleştiriler alıyor.
Oyun Deposu:
Ceren Ercan, Elif Ürse, Yelda Baskın, Gülce Uğurlu ve Maral Ceranoğlu’nun kurduğu Oyun Deposu ilk olarak 2008’de yazıp koreografisini yaptıkları ‘Çirkin İnsan Yavrusu’ ile çıktı izleyici karşısına. Kapanmadan önce Talimhane’de oynadılar, sonra da Kumbaracı50’de. Şu sıralar ikinci oyun hazırlığı içindeler. Ceren Ercan “Bizim tiyatro yoluyla ifade etmek istediğimiz şeyler var. Ve bu noktada tiyatro bizim için bir ihtiyaç. Koşullar engelleyen değil, bizi başka türlü stratejiler geliştirmeye iten noktalar” diyerek genç bir ekibin yaşadığı sıkıntılardan sızlanmaması gerektiğinin altını çiziyor.
Destar Theatre:
Kürtçe tiyatro yapan bir grup. Genellikle Aksaray’daki Su Gösteri Merkezi ve Kumbaracı50’de ‘Cerb (Deney)’ adlı sözsüz oyunlarıyla izleyici karşısına çıkıyorlar. Şu sıralar yerleşik düzene geçme çabasındalar. Beyoğlu’nda küçük de olsa bir mekân kiralamışlar. Grubun kurucu üyelerinden Metin Mirza tiyatro tutkularını şöyle anlatıyor; “Bizim için tiyatro öncelikle özgürlük ve demokrasi mücadelesiydi, sonra buna kültür taşıyıcılığı eklendi. Oynayabildiğimiz her alanda oynamak, kendi dilimizle evrensel bir sanat dili yaratmak arayışıyla oyun oynamak istiyoruz.”
Ve diğerleri…
Gönül Koca
