“Güzellik sokaktadır, tiyatro sokakta” diyen Sahne Dışı Tiyatro, 20-21-22 Mayıs tarihlerinde İzmir sokaklarında beklemediğiniz bir anda karşınıza çıkabilir
Çoğunluğu Ankara Üniversitesi DTCF Tiyatro Bölümü öğrencilerinden oluşan bir grup tiyatrocu, 2008 Haziran ayında İstanbul Tuzla’daki işçi ölümleri için “bir şey yapmalı” der ve işçi sınıfıyla dirsek temasına geçmek için bir oyun hazırlayıp Tuzla tersanelerindeki bir günlük uyarı grevine gider. Tuzla’da Hepimiz Aynı Gemideyiz, Grev Bizim Grevimiz oyununu oynarken, fark ederler ki sokakta ve meselenin birebir muhatabı ile yanyana, aynı zeminde olduklarında tiyatro bambaşka bir şeye dönüşür. Ankara’ya döndüklerinde daha bunu tartışmaya fırsatı bulamadan, bir davet alırlar. Bir yapı markete, ilk kez sendika giriyordur ve patron bunu engellemek için elindeki işten atma, sürgün, iftira ve şantaj da dâhil tüm silahları kullanmaktadır. Sendika, bunun teşhiri için yapı marketin önünde bir basın açıklaması yapmayı ve bizim tiyatronun bir oyun oynamasını düşünmüştür. Gençler memnuniyetle bu teklifi kabul eder ve Sınıf isimli oyunlarıyla işçilerin yanında yer alırlar. Bundan sonra süren tartışmalarda tiyatroda adresin sokak olduğu kanısına varırlar ve “Böyle Düzene Sokak Tiyatrosu” ismiyle yola koyulurlar. Sokaklarda bir hayalet gibi dolaşırlar, 1 Mayıs 2009’a kadar. İşte o gün de tüm bu deneyimlerin üstüne “Güzellik sokaktadır; tiyatro sokakta” diye başlayan bir çıkış bildirisiyle “Sahne Dışı” olurlar.
Sahne Dışı, geride bıraktığı iki senede 30’a yakın oyun oynadı. Genelde metinlerini kendi yazan ekip zaman zaman hazır tiyatro metinlerinden yararlandı. Toplumsal muhalefetin dinamiklerine güç katmak için oyunlar oynayan ekip, bir yandan da sokakları güzelleştirmek için performanslar sergiledi. 12 Eylül günü Darbe Oyunu’nu, seçim zamanı Gökçek Oyunu’nu, ulaşım zamlarında E-vim G-ibi O-ldu isimli oyunlarını sokaklarda oynarlarken bir yandan da Bu Oyunun Bitesi YÖK deyip üniversitelilerin sorunlarını ele alan oyunlarla ODTÜ, Hacettepe, Ankara Üniversitesi gibi üniversitelerin kampüslerini dolaştılar. Ateşle Oynama ve Düşten Öte Masal oyunu ile yıkımlara karşı direnişi işleyerek, Onlar isimli oyunla 1 Mayıs’ta Taksim’e çağrı yaparak, Mahallede Şenlik Var’la panayır havası estirerek Ankara’nın Dikmen Vadisi, Mamak, Altındağ gibi gecekondu mahallelerinde oldular. “Bizim muhatabımız orta sınıf değil, yeniyi bağrında taşıyan işçi sınıfıdır”diyerek, işten atılan yemekhane işçilerine Yalnız Değiliz oyunuyla, Tekel çadırlarına Büyüklere Masallar ve Genel Grev oyunlarıyla gittiler, yanyana durdular. 1 Mayıs’ta ise Taksim’de DİSK’in önünde Kızıl Davul bandosuyla yer aldılar.
Metro, otobüs, TBMM
Sadece direniş alanlarında oynamanın dışında o alanın sesini dışarıya taşıyan oyunlar da yaptılar. Bunlardan birkaçı şöyle: Tekel işçilerinin 4-C’ye karşı çığlığını Genel Grev oyunuyla, güvencesizleştirmeye karşı işçilerin haykırışını Top Sende ile sokağa taşıdılar. Aynı zamanda halktan kopuk yürüyen bütçe pazarlıkları, anayasa tartışması gibi gündemdeki konuları da işlediler oyunlarında. Sokakları güzelleştirmek ve popüler kültürü eleştirmek için Meta-le-vizyon isimli performansla ellerinde televizyonlarla metroda, otobüslerde dolaştılar. Tiyatro Oyunu gibi oyunlarıyla ise Shakespeare’den, Sophokles’ten, Heiner Müller’den metinleri sokakla buluşturdular.
Oyunlarını sokaklarda, metroda, otobüste, gecekondu mahallelerinde, üniversitelerde, eylem alanlarında oynayan ekip bazen de daha beklenmedik yerlerde ortaya çıkabiliyor. Mesela TBMM önünde. Sahne Dışı yaklaşık 4,5 ay önce Terörle Mücadele Kanunu’ndan mağdur olan, basında “taş atan çocuklar” olarak bilinen Kürt çocuklara özgürlük istemek için ve çocukların çocuk olduğunu hatırlatmak için Kayıp Harfler Masalı’nı hazırlayıp TBMM’nin önüne oynamaya gitmişti. Ve kolluk güçleri Meclis’in önünde sokak tiyatrosu yapılmasına izin vermemişti.
Geçen ay Kayıp Harfler Masalı Diyarbakır’da, bizzat işin muhataplarının olduğu bir alanda, çocuklara ve çocuklar için oynandı. Sahne Dışı’ndaki masalcı, çocukları bulamadığı için masalı büyüklere diyeceğini söylüyor ve sonunda ise masalı dinleyenlerin gidip o çocukları bulup onlara bu masalı anlatmasını istiyordu.
TMK mağduru çocuklar özgürlüklerine kavuşuncaya kadar dilden dile anlatılacak bu masal şimdi de İzmir’de. TMK mağduru çocukları arayan bu oyunun yanında, Tiyatro Oyunu oynayacak ve sokakta “Tiyatro Nerede” başlıklı söyleşiler yapılacak. Aynı zamanda gündemdeki anayasa tartışmalarıyla hükümetin işçilere yönelik güvencesizleştirme çabalarını birlikte işlediği Top Sende oyunu 20-21-22 Mayıs tarihlerinde İzmir’in sokaklarında beklemediğiniz bir anda karşınıza çıkabilir!
20 Mayıs, Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesinde, 13.00’te Tiyatro Oyunu, 16.00’da Kayıp Harfler Masalı. 21 Mayıs, Ege Üniversitesi, 13.00’te Tiyatro Oyunu, 19.00’da Kayıp Harfler Masalı. 22 Mayıs, Yamanlar Halk Şenliği.
TUFAN TAŞTAN:Ankara Üni., DTCF, Tiyatro
