“Bir Gün Gelecek”

İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı, Ruhr 2010-Stiftung Zollverein ve Yunanistan-Atina Festivali’nin birlikte geliştirdiği uluslararası Promethiade projesi kapsamında, 27 ve 28 Temmuz tarihlerinde Rumeli Hisarı’nda Theodoros Terzopoulos yönetimindeki Attis Tiyatrosu’nun Zincire Vurulmuş Prometheus oyunu seyirci ile buluştu. 26 Temmuz tarihinde yapılması planlanan ilk gösterim, sağanak yağmur nedeniyle iptal edilmişti. Aynı proje kapsamında geçtiğimiz hafta da Şahika Tekand yönetimindeki Stüdyo Oyuncuları’nın On Adımda Unutmak (Anti-Prometheus) adlı oyunu sergilenmişti.

Türkiyeli, Yunan ve Alman oyuncuları kadrosunda barındıran Zincire Vurulmuş Prometheus, bu üç dilde sahnelendi. Farklı dillerin aynı metin içinde buluşması, dilin, evrensel temaların seyirciye ulaşmasında bir engel olmadığının da göstergesi olarak nitelenebilecek düzeydeydi. 1985 yılında Terzopoulos tarafından kurulan Attis Tiyatrosu, o tarihten beri Yunanistan’da ve dünyanın başka pek çok ülkesinde Antik Yunan tragedyalarını sahneliyor, bir anlamda tragedyanın kökenleriyle yüzleşerek bir hesaplaşma içine giriyor. Çalışmalarında sadece metni değil, daha ziyade metnin içinde barındırdığı devinimi esas alan Terzopoulos, Diyonizyak esrimeyi oyunculuk ve de oyun çalışmalarının hedefine yerleştiriyor. Oyuncunun bedeninin anlatım olanaklarının üzerine gidilen bu yöntem ile fiziksel acı ve yorgunluk sınırları zorlanarak bedensel sınırlar aşılmaya çalışılıyor. Terzopoulos’un bu yöntemi geliştirmesinin nedeni ise, esrimenin fizikselliğini metnin fizikselliğini ortaya koymanın yegane aracı olarak tanımlaması. Bu yöntemin sonuçları, minimal bir sahne tasarımıyla, oyuncuların fiziksel devinimlerini ve enerjilerini ön plana çıkararak ritmik vurgular barındıran metinle birlikte seyirciye sunan Zincire Vurulmuş Prometheus’ta da açıkça izlenebiliyordu.

Tanrılardan ateşi çalarak insanlara veren, böylece insanlığın gelişimini başlatan Prometheus’un, tanrıların değil insanların tarafında yer aldığı için Zeus tarafından cezalandırılması üzerine kurulu oyunda, Prometheus, Zeus’un hükümranlığının devam etmeyeceğininin haberini, Zeus’a atfen “Bir gün gelecek, köle ile kral arasındaki farkı anlayacak” diyerek verir. Oyunculardan Yetkin Dikinciler, Terzopoulos’un sahnelemesinde ritmik tekrarlarla vurgulanan bu “Bir gün gelecek” repliğine, seyirciye alkış esnasında “Bir gün gelecek mi?” diye sorarak atıfta bulundu ve coşkulu bir “evet” yanıtı aldı.

Promethiade projesi, Almanya’dan belgesel tiyatro topluluğu Rimini Protokoll’un gösterim tarihi henüz açıklanmamış olan Prometheus Atina’da isimli belgeseli ile devam edecek.

Sezin Gündoğan/ Mimesis