Meslek Birlikleri Kapatılıyor!

Kültür Bakanlığı’nın Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda yapmayı planladığı değişikliklerle ilgili tasarı, 31 Ağustos 2010 tarihinde 25 meslek birliğine ulaştırıldı. Bu tasarı üzerine sinema meslek birlikleri bir araya gelerek ortak hareket etme kararı aldı. Bu yasa değişikliği tasarısının içerik ve kapsamı ile ilgili olarak Avukat Burhan Gün’ün yapmış olduğu hukuki değerlendirmeyi yayınlıyoruz.

Bakanlığın “5846 Sayılı Fikir Ve Sanat Eserleri Kanunu (Fsek)” Yasa Değişiklik Önerileri

Hukuki Bilgilendirme

Giriş

T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Telif Hakları Sinema Genel Müdürlüğü, 31 Ağustos 2010 tarihinde aralarında sinema meslek birliklerinin de olduğu fikri haklar alanındaki 25 Meslek Birliği’ne 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda (FSEK’te) yapmayı düşündüğü değişiklik önerilerini yolladı. Toplam 37 madde olan bu değişiklik önerileri oldukça geniş ve kapsamlı bir düzenlemeyi de beraberinde getiriyor. 17 Eylül 2010 tarihine kadar da alan meslek birliklerinin bu yasa değişiklik önerilerine ilişkin fikirlerini kendilerine iletilmesini resmi yazı istiyorlar.

Açıklamalar:

Meslek Birlikleri, Telif Birliğine Dönüştürülüyor ve Alanda Tek Bir Telif Birliği Kurulabiliyor

Yapılan incelemede tüm alan meslek birliklerinin birleştirilmesi düşüncesinin yasalaştırılmaya çalışıldığı görülüyor. Ancak bu birleştirmenin daha önce yapılmak istenen birleştirmeden çok daha farklı bir özellik taşıdığı anlaşılıyor. Çünkü “meslek birliği” kavramı ve kurumu terk edilerek yerine “Telif Birliği” kurumu ve kavramı getiriliyor. Bu durum sadece bir isim değişikliği gibi gözükse de yasanın bütünü incelendiğinde yapılan değişikliğin kurumsal bir nitelik değişikliği olduğu ve meslek birliği kurumunun terk edilerek yerine toplayıcı örgüt (collecting society=telif birliği) kurumunun getirildiği anlaşılıyor.

Değişiklik yasasının çıkması durumunda, “Değişiklik yasası Madde 37’de… Geçici madde 9’da mevcut meslek birliklerinin feshedileceği ve alandaki diğer meslek birliklerinin tek bir meslek birliği içinde 3 ay içinde birleşmeleri istenmektedir. Bunun mevcut meslek birliklerince becerilememesi durumunda Bakanlık bizzat kendisi ,alan meslek birliklerini tek bir telif birliği adıyla birleştirecektir.

Değişiklik yasasında Sinema Meslek Birliği kavramı değiştirilerek tam olarak “Görsel-İşitsel Telif Birliği”  adıyla kullanılıyor ve sinema alanında da sadece 3 alan telif birliği kurulabiliyor. Buna göre; (Değişiklik Madde 14: FSEK Madde 42)

1. Görsel İşitsel Eser Sahipleri Telif Birliği

2. Film Yapımcıları Telif Birliği

3. Görsel-İşitsel Eserlerde İcracı Sanatçılar Telif Birliği

Bu durumda mevcut meslek birlikleri kurumsal olarak değil sadece üyeleri Görsel-İşitsel Telif Birliklerine üye olabileceklerdir. Buna göre BSB, SETEM, SİNEBİR üyeleri Görsel İşitsel Eser Sahipleri Telif Birliği; SEYAP, TESİYAP, FİYAP üyeleri Film Yapımcıları Telif Birliği; BİROY üyeleri de Görsel-İşitsel Eserlerde İcracı Sanatçılar Telif Birliği içinde yer alacaklardır. Tartışmalı olmakla beraber SESAM üyeleri yapımcı olduğu için Film Yapımcıları Telif Birliği’ne üye olacaklar. Dolayısıyla bu kurumlar yeni telif birliğinin içinde kaybolacaklardır.

Özetle, yasanın çıkası durumunda meslek birlikleri tarih olmaktadır…

Bakanlık, fikir ve sanat eserleri alandaki tek güçlü ve etkili aktör haline gelmektedir. Yani TEKEL olmaktadır. Çünkü değişiklik önerilerinin içinde Telif Birliklerinin görevleri mevcut meslek Birliklerinin görevlerine göre daraltılmakta ve birçok yetkisi elinden alınmaktadır. (Değişiklik Madde 15: FSEK Madde 42/A)

Ayrıca daha derin bir okuma yapıldığında Telif Birliklerinin tamamen Bakanlığa bağlı ve bağımlı hale geldiği gözükmektedir. Bakanlık fikir ve sanat eserleri sektörünün en etkili ve yetkili örgütlü yapıları olan meslek birliklerini budayarak taşeronu haline dönüştürmektedir.

Bu nedenle yasa değişiklik önerisi sadece sinemacıları değil tüm fikir ve sanat eserleri alanındaki meslek birliklerini (25 Meslek Birliğini) ilgilendiren bir konudur.

Sinema Meslek Birlikleri (Güç Birliği) Toplandı: Ortak Hareket Etme Kararı Çıktı

Sinema alanında mevcut sekiz meslek birliği FSEK değişiklik önerileri ile ilgili geçen hafta acil toplantı yaptı ve durumun vahametini kabul ederek ortak hareket etme kararı aldı.

Sekiz meslek birliği zaten güç birliği adıyla sözleşmesel bir birlik kurdukları için yukarıdan gelen ve dayatılan tekleştirmeyi ilk elden reddettiklerini söylediler. Bir bileşmeye ihtiyaç duyulması durumunda bunu kendilerinin zaten gerçekleştireceklerini, mevcut yasanın buna zaten imkan tanıdığını belittiler.

Yine Bakanlığın bu kadar önemli değişiklikleri kendilerine danışmadan gerçekleştirmek istemesinin ve sadece görüşlerimizi iki hafta gibi kısıtlı bir süre içinde istemesinin anti-demokratik bir uygulama olduğu ve Bakanlığın yangından mal kaçırmaya ve yahut bir oldu bittiye getirme düşüncesine sahip olduğuna kanaat getirildi.

6 Eylül 2010 Pazartesi saat: 13.00’te sekiz sinema alan meslek birliklerinin yönetim kurulu üyelerinin tamamının katılacağı geniş katılımlı bir toplantı yapılmasına karar verildi. Bunun ardından fikir ve sanat eserleri alanındaki diğer meslek birliklerine çağrı yapılarak tüm meslek birliklerinin ortak hareket etmesi istenecektir.

Değişiklikler Üzerine Genel İnceleme

Değişiklikle beyan esası temellendirilerek FSEK, Uluslararası Bern Sözleşmesine uygun hale getirilmiştir. (Değişiklik Madde 4: FSEK Madde 11)

Sinema eseri kavramı yasadan çıkarılmış, yerine “görsel-işitsel eser” (audiovisual) kavramı getirilmiştir. (Değişiklik Madde 3: FSEK Madde 5)

Copy Right Levy’den belli bir yüzde telif birliklerine pay olarak aktarılır, deniyor. (Değişiklik Madde 10: FSEK Madde 38) Ancak bunun tamamının meslek birliklerine aktarılması gerekmektedir.

Bandrol Yetkisi Telif Birliklerine aktarılabilir, deniyor. (Değişiklik Madde 14: FSEK Madde 32) Bu yetkinin tamamen ve açıkça verilmesi gerekmektedir.

Meslek Birliği kavramı ve kurumu kaldırılarak telif birliği yani collecting society (Toplayıcı Örgüt) kavramı ve kurumu yasaya getiriliyor.

Film yapımcısı kavramı yasaya getirilmiş (Değişiklik Madde 1: FSEK Madde 1/B) Yine Film Yapımcısı artık gerçek kişilerin de olabileceği belirtilmiştir. (Değişiklik Madde 1: FSEK Madde 1/B,e)

Kablo ile yeniden iletim kavramı ve kurumu yasaya getiriliyor. (Değişiklik Madde 1: FSEK Madde 1/B, n) Bu oldukça doğru ve yerinde bir değişiklik olacaktır. Böylece yeniden iletim kavramı yasalarımıza girecek ve hak sahiplerinin bunlardan pay almalarının yolu açılacaktır.

Değişiklik önerileriyle yasaya “Kamuya Ödünç Verme” kurumu getirilmiştir. (Değişiklik Madde 9: FSEK Madde 34/A) Oldukça tehlikeli ve düşündürücü bir kurum olan kamuya ödünç verme ile devlet ben telif ödemem diyor. Devamla hapishanelerde ve hastanelerde eser kullanımlarında telif ödenmez diye açık madde getirilmiştir. (Değişiklik Madde 11: FSEK Madde 38/D)

Meslek Birliklerinin birçok önemli görev ve yetkilerini düzenleyen FSEK 41. maddesi kaldırılmış, sadece bir kısmı FSEK m. 42’ye serpiştirilmiş. Bu da meslek birliklerinin görev ve yetki alanlarının daraltıldığının göstergesidir.

Av. Burhan Gün