Mimesis Haber – Radikal gazetesinin, Eczacıbaşı Holding Başkanı Bülent Eczacıbaşı ile 25.12.2010 tarihinde yaptığı söyleşinin aşağıda yer alan kısmını alıntılayarak yayınlıyoruz.
“Avrupa Kültür Başkenti projeleri bürokrasiye boğuldu.”
İstanbul 2010 fırsatı iyi kullanılabildi mi? Sizce kalıcı katkıları oldu mu?
İstanbul 2010 sürecinde tüm çalışmaların büyük bir iyi niyetle yürütüldüğünü düşünüyorum ancak çok sayıda proje, oldukça bürokratik bir modelle hayata geçirilmeye çalışılınca, program karmaşık bir hal aldı. Bu süreçte tabii ki çok önemli işler de yapıldı. Sanat Limanı ya da Kadırga Sanat Üretim Merkezi gibi altyapıya yönelik projeler, çok önemli sergiler ve etkinlikler gerçekleştirildi. Önemli restorasyonlar gibi çalışmalar önemliydi. Ancak keşke AKM projesi gerçekleşseydi. İstanbul’da hâlâ uygun bir konser salonu yok. Keşke böyle bir yatırım gerçekleşseydi.
İstanbul Modern’in kaynak sıkıntısı sürüyor mu?
İstanbul Modern 6’ncı yılını kutladı. İstanbul’da modern ve çağdaş sanatta atılan adımların kritik dönemeçlerinden biri oldu. Sanatçılar eserlerini sergileme imkânı buldular. Ayrıca yurtdışı ilişkilerde kurumsal bir odak ortaya çıktı. Oya Hanım açıkladı, 500 bin ziyaretçi sayısına ulaştı. Çok iyi bir rakam. Maddi açıdan ise bu kuruluşlar her zaman kaynak zorlukları çekerler.
İKSV için yeni projeleriniz neler?
İKSV’nin önceliklerini belirlemek amacıyla önce misyon ve vizyonumuzu gözden geçirdik. Vakfın vizyonunun çok doğru bir şekilde belirlendiğini gördük. Finansal yapımızı istikrarlı bir duruma getirebilmek için gerekli önlemleri aldık. Çalışma alanlarımızı ve önceliklerimizi de yeniden belirledik. İlk olarak kültür-sanat faaliyetlerinin kentin ve ülkenin ekonomisine yaptığı katkının hesaplanması amacıyla bir çalışma yapacağız. Kültür ve sanat alanında, sonuçlarını kamuoyuyla paylaşacağımız, bir ya da iki önemli konuda araştırma yürüteceğiz. İKSV’yi bu alanda bir think tank haline getireceğiz.
‘İKSV’nin dünyada bir örneği yok’
İKSV 1973’ten beri İstanbul kültür ve sanat hayatını renklendiren bir kuruluş. Nejat Eczacıbaşı’nın öncülüğünde kurulan vakfın başkanlığını yıllarca Şakir Eczacıbaşı yürüttü. Onun ölümünden sonra başkanlık Bülent Eczacıbaşı’na geçti. Eczacıbaşı Vakfı kültür ve sanat politikaları üreten bir düşünce kuruluşu haline getirmek istediklerini söylüyor.
Türkiye’de genel olarak kültür sanat ortamının fotoğrafını nasıl görüyorsunuz?
Türkiye’de son derece dinamik ve genç bir nüfus var. Bu canlılık, ülkenin kültür-sanat ortamına da yansıyor. Özellikle son birkaç yılda İstanbul’un Berlin, Barselona ve Amsterdam gibi kültür-sanat ortamının zenginliğiyle tanınan Avrupa kentleriyle birlikte anıldığını görüyoruz. AB’ye giriş süreciyle birlikte kültür-sanat alanındaki gelişim hızlandı; bu dönemde çokkültürlülük hak ettiği önemi kazandı. Aynı dönemde özel müzeler de hem nicelik hem de nitelik bakımından gelişti. İstanbul Modern’in kuruluşu, İstanbul Bienali’nin dünyanın en önde gelen bienallerinden biri olması da bu döneme denk geliyor. Kültür-sanat ortamı bu denli bir renk kazanınca yurtdışından Türkiye’ye yönelen ilgi de arttı.
Çağdaş sanat popülerleşiyor. Sanatçıların eserlerinin fiyatları artıyor. Bir balon oluştu mu sizce?
Türkiye’de çağdaş sanata ilgi artıyor. Ancak popülerleşen bu alana aktarılan rakamlar gerçek anlamda sanatçıların üretimlerine akmıyor. Onun yerine piyasa, aracıların ve ikinci el satıcıların yönetiminde ilerliyor. Bu noktada kültür-sanat alanına yapılan yatırımın sanat üretimini gerçekten arttıracak, çoğaltacak ve çeşitlendirecek nitelikte olması gerek. Henüz, üretilmiş olanın piyasadaki dolaşımına odaklanmış durumdayız. Bu günü birlik bir alım satım kültürü oluşturuyor. Oysa gerçek anlamda sanatçılarımızın yeni çalışmalar üretebilecekleri zeminler ve ilişkiler oluşturmalı. Aksi takdirde sistem kısa süre içerisinde ya kendisini tekrar eder ya da tıkanır. Yani bugün varolan el değiştiriyor, fiyatlar artıyor ancak yine de ben sanatçıların fiyat düzeylerinin daha da ileri gideceğini düşünüyorum.
Kurumların katkıları yeterli mi? Görüştüğüm koleksiyonerler, müzayedeciler eski resim ve kitap koleksiyonerleri kalmadı, diyorlar.
Bugün çağdaş sanat dünyasındaki görünürlük eğilimi, ilişki içerisinde olduğu her alana yansımış durumda. Evet yeni koleksiyonerler doğuyor ve modern ve çağdaş sanat hiç olmadığı kadar popüler. Tabii ki bu dönüşüm, heyecan ve satış rakamları basına da yansıyor. Ama bu demek değil ki klasik ve oryantalist sanat yapıtları ilgi görmüyor veya kitap müzayedelerinde alıcı çıkmıyor. Aksine o alanda da bir canlılık var.
Kamunun kültür sanat alanına desteği var mı?
Doğrusu Türkiye’de çağdaş sanata maddi ve manevi anlamda yatırım yapan kurum sayısı bir elin parmaklarını geçmez. Kamu kültür ve sanatın desteklenmesine ağırlık verilmeli. Çünkü, kısa vadede tercihler arasında gerilerde kalsa da uzun vadede bu alandaki yatırımlar, toplumun gelişmesinde, ekonomi kadar önemli rol oynuyor. Dünyada İKSV’nin bir örneği daha yok. Avrupa’da bu tür kültür örgütlenmelerine kamu yüzde 60’lara kadar destek verir. Türkiye’de sanata destek yüzde 7’ler civarında. Hiç olmazsa yüzde 20’ye çıkarılması gerekir. Dünyanın hiçbir yerinde ve hiçbir zaman kültür ve sanatın gişe ve satış gelirlerine dayanarak gelişmediğini göz önünde tutmak lazım. Gelişmiş ülkelerde kültür ve sanatın özel kesim ve kamu kaynaklarıyla beslenen, destek girişimleriyle bugünkü düzeye ulaştığını görüyoruz.
Jale Özgentürk
