İtalyan yazar ve denemeci Eugenio Corti 1962’de “Stalin’in Davası ve Ölümü” adlı bir kitap yazdı. Bu kitap, Stalin’e, siyasi yaşamına ve SSCB’deki komünist yönetime farklı bir gözle bakmayı deneyen bir araştırmaydı. Stalin’in kimliğinde SSCB’nin savunduğu bir komünizmin neden yaşayamadığını sorgulayan Corti’yi, dönemin siyaset ve kültür dünyasına yön veren aydınları hedef aldı. ‘Uğursuz’ diye anılan kitap, raflardan indirildi, Corti’nin anlatmak istediği Stalin, hızla unutuldu. 3 Nisan 1962’de Roma Cometa tiyatrosunda Corti’nin yapıtından uyarlanan oyun da gelen eleştiriler üzerine kaldırıldı.
1962’den yıllar sonra Corti’nin Stalin’ini merak eden tiyatro oyuncusu ve yönetmen Andrea Carabelli, yazarın kitabından yola çıkarak neredeyse 50 yıl sonra Stalin’i yeniden sahnelemeye karar verdi…
Monza Manzoni Tiyatrosu’nun bugün ve yarın sunacağı “Stalin’in Davası ve Ölümü” adlı oyunda Stalin’i Franco Branciaroli canlandırıyor. Oyunda Carate Don Gnocchi lisesinden 25 öğrenci de rol alıyor.
Stalin’i ‘diktatör’ algılayanlara karşı olduğunu anlatan Branciaroli, “Stalin, dev bir şahsiyet. Oyunun metnini okumaya başladığım zaman en çok Şekspir’in yapıtlarında mevcut ışıkların gücünden etkilendim” diyor.
Stalin’i konu alan kitabın yazarı Eugenio Corti bugün 90 yasında, yıllar önce İtalya’da fırtınalı tartışmalara neden olan kitabının tiyatroya uyarlanmasından hoşnut. Ancak kendi yazdığı Stalin’i tiyatroda izleyemeyecek, çünkü “Tiyatroya tekerlekli sandalye ile gitmek istemiyorum!” diyor.
Eugenio Corti, Stalin’i konu alan kitabının geçmişte hem Hıristiyan Demokratlar hem de İtalyan Komünist Partisince eleştirildiğini gizlemiyor, Stalin’in kendisinden farklı düşünenleri bütünüyle dışlayan politikasını benimsememekle birlikte çok önemli bir şahsiyet olduğunu anlatıyor.
Andrea Carabelli’nin yönettiği oyunda Stalin’i canladıran Franco Branciaroli, “Stalin’i İtalya’da hemen herkesin yorumladığı gibi bir diktatör ya da komünizmin düşünü yerle bir eden bir çılgına indirgemek yanlış. Gerçekte bu dev şahsiyetin içinde çok zeki ve usta bir siyasetçi, SSCB’yi ABD’den sonra dünyanın ikinci büyük gücü yapabilen bir yetenek, Leninizm’i edebiyatla ilişkilendiren zeki bir adam var” diyor ve ekliyor, “Stalin hakkında herkes dilediğini söyleyebilir ama kimse bu dev ve çok yönlü şahsiyeti reddedemez.”
Carabelli’nin Monza’da sahneye koyduğu oyun Stalin’in ölümünden beş gün önce, 1 Mart 1953 günü başlıyor. Politbüro’nun yöneticilerini silmeye kararlı Stalin aralarında Kuntsevo, Hruşçov, Malenkov’un da olduğu siyasetçileri konutuna davet ediyor. Ancak oyunun kuralları Stalin’in tasarladığı gibi gitmiyor. Stalin eski ortaklarından kurtulmayı planlarken, onlar bir mahkeme kurarak Stalin’i yargılamaya başlıyor.
Söz Stalin’i canlandıran tiyatrocu Branciaroli’de, “30 yıllık iktidarına yönelik yapılan tüm suçlamaları reddeden Stalin, Marksizm ve Leninizmin ilkelerine ve partiye bağlı kaldığını anlatarak savunuyor kendisini oyunda. Sonunda ölümü tercih ediyor. Bu trajik öykünün kahramanının karmaşık dünyasına girmek heyecan verici”
Tozlu raflardan çıkagelen Stalin oyunu, 50 yıl sonra üzeri küllenen tartışmaları alevler mi dersiniz’?
Aslı Kayabal
Sol
