cityArts, Guardian, 27 Eylül 2011, Çeviri: Ali Özgür Adana
Nelson Mandela gibi ikonik bir figürü dans yoluyla nasıl canlandırır ve onurlandırırsınız? Böylesine dünyaca ünlü başarılara sahip bir adam hakkında bir koreografi çıkarmak bir takım riskleri de beraberinde getiriyor olsa gerek. Önümüzdeki hafta kumpanyası ile Joyce’a geri dönen Garth Fagan, Mandela’nın Güney Afrika’nın Apartheid rejiminden kurtulmasında öncülük etmesindeki çabaları ve fedakarlığından oldukça etkilenmiş ve çok uzun süreden beri duyduğu hayranlığı dans yoluyla ifade etmeye kafa yoruyordu. Bu durum onu harekete geçirecek doğru partisyonlarla karşılaşana kadar sürdü. Bu çabaların sonucunda ortaya çıkan Madiba önümüzdeki hafta Joyce’da prömiyerine çıkacak.
Performansın ismi Mandela’nın mensubu olduğu Xhosa klanından geliyor ve aynı zamanda soyundan geldiğine inanılan büyük atanın ismi. Madiba 18. Yüzyılda Transkei bölgesini yöneten Thembu Şefinin adıymış. Yakın bir zamanda yapılan bir telefon röportajında “Bu isim Mandela ile büyüyen ve onun klanını bilen, Mandelayı gerçekten tanıyan insanların onu çağırdıkları isimdir” diye açıklıyor Fagan. Fagan Mandela ile Güney Afrika dışında bir kere şahsen tanışmış. Fagan ve dansçıları, Güney Afrika’ya Aslan Kral’ın (Fagan bu film ile Tony en iyi koreografi ödülünü kazandı) açılışı için gittikleri zaman tanışamamış. Fagan “Mandela o sırada rahatsızlandı ve Aslan Kral’a gelemedi- ama ondan sonra orada ve New York’ta izlemiş”. Bu büyük lider ile karşılaşmaları kendi ülkesi Jamaika’da Mandela 27 yıllık esaretten kurtulduktan kısa bir süre sonra gerçekleşmiş.
Kumpanyasının sahne aldığı Teksas’tan konuşan Fagan prömiyeri için “bunun hakkında bir süredir kafa yoruyordum”. “ Yaptığı şeyden çok etkilenmiştim, düşman bir çevrede 20 seneye yakın esarete rağmen hayatta kalmayı başarmış ve bunun üstesinden gelerek, nefreti yaymadan, intikam istemeden-sadece ülkesini ve insanlığı iyileştirerek muhteşem bir lider haline gelmiş biri o. Mandela’ya cidden saygı duyuyorum- saygıyı da aşan sevgi”.
Ama Fagan bu hayranlığı sahne yoluyla iletmekte o kadar aceleci davranmamış. “Ne tür bir aksiyon alacağım konusunda karar veremiyordum. Hikaye tarzı bir şeyler yapmak istemiyordum” Abdullah İbrahim’in 2010 albümü Bombela’da dinlediği bir parça aradığı çıkış yolunu bulmasında yardımcı olmuş. Bundan önce iki kere Güney Afrikalı müzisyenlerin çok sesli partisyonlarına koreografi yazmıştı. Fagan “District Six” parçasını o kadar zengin buldu ki Madiba gösterisinde bu parça için 2 kere koreografi yaptı. “Bir müziğin sizi alıp götüreceği kadar güçlü bir parça ve bölümlerini farklı farklı yorumladım”.
“Müziği ilk dinlediğimde, işte bu dedim, ihtiyacım olan şey bu. Bu parça Güney Afrika’da yapılan bir şey, bir daire dansı müziği. Bu müziğin sadece bütünlüğünü sevdim. Tamamı ritmik ve pulsatif -ve dünya dışı, yani hiç bir yere ait değil- bu benim marş veya ilahi diye adlandırdığım şey. Güney Afrika’da yapılan gerçek daire dansı bizim yaptığımızdan daha canlı ve fazla pelvik. Fakat ben Afrika dansını yeniden yaratmıyorum; kendime has hareketimi yapıyorum. İşte bu işin özü- birkaç sevimli pelvik izolasyon.”
Fagan genç romantik bir çifti ile daha olgun bir çifti yan yana koyuyor. Vitoli Jeune ve yeni kumpanya üyesi Tere Lyn Jones toplu açılışta ortaya çıktılar. Koreografın belirttiğine göre “ Birbirlerini delice seven –şen şakrak ve destekleyici bir şekilde- iki genç insanın düetine ihtiyacım vardı. Sonra parçada şeyler daha belirgin hale gelmeye başladı” . “PJ’i [uzun süreli baş dansçısı Norwood Pennewell]Mandela figürü olarak kullandım ama onu tam olarak öyle tanımlamadım. Nicolette Depass daha olgun aşığı oynadı. Daire dansçıları yüzünden birbirlerinden ayrı düşüyorlar ve adam kendini bir anda hapishanede buluyor”. Ama belirttiğine göre dansın ana noktası biyografik detaylar değil de, “adamın etkisi, düşünceleri ve zekası ile hepsinin üstesinden gelip, Mandela’nın olduğu gibi, pozitif biri haline gelmesi. Bu bana ayrıntılardan daha önemli geldi.”
Rochester kökenli kumpanya aynı zamanda önceki yıl ilk kuvvetli koreografik başlangıcını yapan Pennewell’in Dünya prömiyerini sergiliyor. Bunu takip eden işi, Liminal Flux, Miles Davis ile Chancha Via Circuito’nun müziklerini bir araya getiriyor. “80’lerin sonunda onu Syracuse’a Miles dinlemeye götürdüğünü” söyleyen Fagan, “ ona yapabileceğim en büyük kompliman Miles’ın onun yapıtında müziğini kullanış şeklini seveceğini söylemek oldu”. Dansçısını koreografi yapmaya teşvik eden Fagan Penenwell stüdyoya girdiğinde, onun yolunun önünde durmuyormuş“. “Koreografi tezgahına girdiğini gördüğüm an, biliyorum ki onun bir şeyleri ortaya çıkarması için yalnız bırakmalıyım”. Fagan müzik ve dansçı sayısı hakkında Pennewell’e karar vermesi için özgürlük tanıyor. “Her şey onun düşünceleriyle şekilleniyor. Bu benim sanat anlayışıma göre sanatın var olabilmesi için tek yol.”
