Belgesel Tiyatro’nun öncüsü Rimini Protokoll topluluğunun Radyo Müezzin adlı eseri iDANS Festivali kapsamında İstanbul’da!
6. iDANS Uluslararası Çağdaş Dans ve Tiyatro Festivali “belgesel tiyatronun” en ilginç örneklerinden birini davet etti. Dünyanın dört bir tarafındaki gerçek olaylardan yola çıkarak, yoğun bir keşif ve araştırma süreciyle hazırladıkları eserlerle tanınan Berlinli tiyatro topluluğu Rimini Protokoll’un Mısır’ın başkenti Kahire’de müezzinlerle birlikte gerçekleştirdikleri çalışmaları Radyo Müezzin, 4 ve 5 Ekim tarihlerinde Haliç Kongre Merkezi’nde sahnelenecek.
Rimini Protokoll, sahneye aktörleri değil gerçek insanları koyuyor. Bu oyunda sahne alanlar ise, her gün Kahireli müminleri ibadete çağıran Mısırlı gerçek müezzinler. Tiyatronun yönetmeni Stefan Kaegi hazırlık sürecinde Kahire’de camiden camiye dolaşmış 40’dan fazla imam ve müezzinle konuşmuş bilgi almış. Kahire’de üç ay süren araştırmalar ve provalardan sonra 2009’da Berlin’de ilk-gösterimini yapan oyunda, dört Mısırlı müezzin Avrupa kamuoyunda genellikle tek bir boyuta ve düşmana indirgenen dini bir kültürün bireysel temsilcileri olarak, parçası oldukları geleneğin çok-yönlülüğünü ortaya koyuyorlar. Ezan vakti geldiğinde, “bin caminin kenti” olarak anılan Kahire’nin semalarında oluşan, namelerin birbirine karıştığı ses örtüsü ne kadar ahenkliyse, oyunun kahramanları olan hakiki müezzinlerin ulvi görevlerini seçmelerine yol açan tesadüfler ve kişisel kararlar da bir o kadar çeşitli.
Radyo Müezzin‘in çıkış noktasını Hosni Mubarak döneminde Mısırlı devlet yetkililerinin ezanın tek bir merkezden okunmasını ve radyo aracılığıyla tüm camilere yayınlanmasını öngören planı oluşturuyor. Bir yandan siyasi baskı ortamında ve teknoloji çağında ezanın dönüşümü gündeme taşınırken, öte yandan tiyatro sahnesi, müezzinlerin anlattıkları hikâyeler, söyledikleri ezan nameleri ve video görüntüleriyle, “oyunun kahramanlarının” doğrudan ve özgürce seyirciyle iletişime geçtiği bir alana dönüşüyor. Arap Baharı ve Mısır’daki son gelişmeler de oyuna yansıyor.
“Gerçekliğin üzerindeki örtüyü kaldırarak onu bütün yönleriyle sıradışı perspektiflerden sergilemeyi amaçladığını” söyleyen Rimini Protokoll’un bu oyunu yıllardır, Avignon Festivali gibi birçok önemli uluslararası tiyatro festivalinde sunulmuştu. Avrupa’da birçok tiyatro seyircisinin ezan sesine yakınlaşmasını sağlayan Radyo Müezzin iDANS Festivali kapsamında, Goethe Institut Istanbul ve İstanbul Büyükşehir Belediye’sinin desteğiyle ilk defa çoğunluğu Müslüman olan bir ülkede gösteriliyor. Ancak, belgesel tiyatronun bu örneği Türkiyeli tiyatro-severler açısından da farklı bir çalışma… Çok sayıda insan müezzinlere ve onların yaşamlarına bu kadar yakın olma imkânı bulacak.
Merkezi ezan uygulaması Türkiye’de de 28 Şubat darbesinden sonra uygulamaya konulmuştu. Ak Parti hükümeti tarafından kademeli olarak kaldırılmaya çalışılmakla birlikte bazı illerde ezan hâlâ merkezi sistemle okunmaya devam ediyor. Merkezileşme, “tekseslileştirme” ve mekanikleşme süreçleriyle ilgili Türkiye’de de tartışılan konuları gündeme getiren Radyo Müezzin, bu yıl gözlerini hem batıya hem doğuya çeviren ve kültürlerin etkileşimini inceleyen iDANS Festivali’nin zengin programının bir parçası. Bu oyunla ilgili daha ayrıntılı bilgi ve festival programı için www.idans.info internet adresine başvurulabilir.
Not: Bu proje Mısır Diyanet İşleri Bakanlığının denetiminde gerçekleştirilmektedir.
Festival Programına Genel Bakış: iDANS 06: (Eylül 2012 – Mayıs 2012)
iDANS Uluslararası Çağdaş Dans ve Performans Festivali, 2007 yılından bu yana güncel sanat, dans, tiyatro, müzik ve performansın çeşitli ifadelerini kapsayıp performativite ve bedensellik eksenleri üzerinden ortak noktalarını vurgulayarak her yıl farklı bir konuyu tartışmaya davet ediyor. iDANS 06, 2012 yılında Avrupa’dan Asya’nın en doğusuna uzanan tarihi kervan yolundan esinlenerek İpek Yolu metaforu etrafında şekillenecek. 2 Ekim’de başlayacak olan program, Avrupa ve Yakın Doğu’nun yanı sıra, Doğu ve Güneydoğu Asya’dan da çağdaş sahne sanatlarını sergileyecek ve farklı hareket biçimlerinin ve ifadelerin göçü, evrimi ve karşılıklı etkileşimini keşfe çıkacak.
Festival programı, iDANS’ın kendi ortak yapımlarının, festival için özel yaratımların, kamusal alan performanslarının, film gösterimi, sergi ve konuşmaların da yer aldığı dünyanın dört bir tarafından yenilikçi projeler sunuyor.
