Günümüze Işık Tutan Bir Oyun… Savunma

Pinterest LinkedIn Tumblr +

İhsan Ata

Kasım ayında prömiyerini Maya Cüneyt Türel Sahnesi’nde yapan Tiyatro Gerçek’in yeni oyunu “Savunma”, insan hakları savunucusu Clarence Darrow’un yaşamından kesitler sunuyor izleyiciye. David Rintels ve Irving Stone’in yazdığı oyunu dilimize İrem Arslan Aydın çevirmiş. Mehmet Birkiye’nin yönetip Hakan Gerçek’in tek kişilik performans sergilediği oyunda ışık-dekor tasarımını Sema Öztaş, kostüm tasarımını ise Seval İşgören üstleniyor.

Geçtiğimiz yıl Ağustos ayında kaybettiğimiz usta sanatçı Müşfik Kenter’in 1982’de oynadığı aynı oyunda asistanlık yapan Hakan Gerçek bu kez Clarence Darrow rolünde çıkıyor karşımıza. Oyun 80’li yıllarda askeri darbenin etkileri henüz tazeyken adalete, onura, ezilenlere sözcülük etmek tam anlamıyla “dik duruşun cesaretiydi.”  Yaklaşık 30 yıl sonra farklı formlarda ama temelde aynı süreçten geçtiğimiz bu dönemde oyunun tekrar sahnelenmesi oldukça anlamlı bir yer ediniyor.

Clarence Darrow 1857- 1938 yıllarında yaşamış Amerikalı bir avukat. İş hukuku ve cinayet davalarında ülke çapında ün kazanmasına rağmen onu asıl özel kılan şey özellikle Demiryolu sendikasıyla ilgili yaptığı savunma ve “Maymun Davası”ydı. Çocuk işçiler, ırkçılık, idam cezası, fahişeler, içki yasağı gibi birçok konuda radikal tutumuyla adalet ve insanlık onurunun sözcüsü konumuna geldi.

Savunma, 67 yaşındaki Darrow’un çocukluğundan başlayarak yaşamını anlattığı biyografik bir oyun. Maymun Davası’nda evrim teorisini anlattığı için Tenesse Eyaleti yasalarını çiğnemekle suçlanan öğretmen Scopes’u, Pennsylvania kömür madeni grevcilerini, madenlerde çalıştırılan çocuk işçileri, ırkçı bir grupla çatışan siyahi bir aile gibi birçok davanın anlatıldığı oyunda Darrow’un efsane hikâyesine tanık oluyoruz.

Hakan Gerçek’in her şeyden önce oyun seçimini kutlamak gerekiyor sanırım. Günümüze ışık tutan davaların hatırlatıldığı oyun, bugüne dair ziyadesiyle söylem barındırıyor. Özellikle yolsuzluk davalarının konuşulduğu bu dönemde sahneden adalet ve insanlık vurgusu yapılıyor.

Mehmet Birkiye’nin rejisini üstlendiği oyunda bir bütünlük söz konusu. Dekor, köstüm, ışık ve videolar hikâyeyle uyumlu bir birliktelik içerisinde. Özellikle seyirciyi jüri olarak kullanma fikri oldukça çarpıcı. Günümüz teknolojisinden faydalanan Birkiye, “adalet” kavramını bugüne taşıyor. Oyun sadece çalışma ofisinde geçiyor gibi görünse de ev/mahkeme/sokak gibi farklı alanlar yaratarak güzel bir açı yakalıyor.

Hakan Gerçek’in Clarence Darrow rolündeki tek kişilik performansı diğer yan etmenlerle beraber sahnede adeta saat gibi işliyor. Oyunun tek kişilik olması, dahası hikâyeci bir üslupla oynanması başta bir dezavantaj gibi görünse de Gerçek’in performansıyla Darrow’u ete kemiğe bürüyor.

“Van Gogh” ve “Üstü Kalsın” oyunlarında olduğu gibi yine tek kişilik bir performansla seyirci karşısına çıkan Gerçek bana kalırsa bu kulvarın en iyi örneklerinden biri. 2 saat boyunca Darrow’un davalarından ve özel yaşamından kesitler sunan Gerçek, abartısız ve yalın anlatımıyla karakteri karikatürize etmeden ince bir çizgide götürüyor.

Sahnenin tam ortasında yer alan masa ve arkasında duran ağır kitaplar, tavandan sarkıtılmış 3 video ekranla Sema Öztaş’ın dekor tasarımını sade ve oyuna hizmet eder nitelikte buldum. Oyunu dekora boğmak yerine oyuncuya geniş alan yaratan Öztaş, hikâyenin ve performansın ön plana çıkmasını sağlamış. Dekor bazen çalışma odası, bazen mahkeme salonu, bazen bir ev, bazen de sokak olmuş. Darrow’un davaları ve özel hayatında ki mekân geçişleri için ışık tasarımı ise hayati bir öneme sahip.

Oyunun karakteri karşılamasında en önemli etkenlerden biri olarak gördüğüm ve seyircinin algısına büyük ölçüde omuz veren Seval İşgören’in kostüm tasarımını, Darrow’un yaşamında yer alan olayların ve kişilerin ekranlara yansıdığı Hulusi Oran’ın video tasarımını ve Eray Kula’nın afiş tasarımını oldukça özgün ve başarılı buldum.

Özetle, oyun çağımızın en besin temel ihtiyacı haline gelen “adalet ve insanlık” kavramlarını ve bu uğurda verilen mücadeleyi gözler önüne sererken bugünlerde yaşadığımız kaotik ortama farklı bir pencereden bakma imkânı sağlıyor.

Savunma, 9-15-17-23 Ocak 2014 tarihlerinde saat 20.30’da Maya Cüneyt Türel Sahnesi’nde izlenebilir. İletişim: Hüseyinağa Mah. İstiklal Cad. Halep İş Hanı 62/20 Beyoğlu /İstanbul 0212 252 8991 / 0530 880 6531 – www.tiyatrogercek.com

KÜNYE:

Savunma

Yazan: David Rintles – Irwing Stone

Çeviren: İrem Arslan Aydın

Yöneten: Mehmet Birkiye

Oynayan: Hakan Gerçek

Işık-Dekor Tasarım: Sema Öztaş

Kostüm Tasarım: Seval İşgören

Video Tasarım: Hulusi Oran

Afiş Tasarımı: Eray Kula

Paylaş.

Yazarın bütün yazıları için: İhsan Ata

Yanıtla