Viyana’nın Prestijli Kültür Kurumlarına Neler Oluyor?

Pinterest LinkedIn Tumblr +

Mimesis Çeviri / Belediye Tiyatroları’ndaki [Burgtheater] finansal kaostan sonra Viyana Festival Haftası’nda [Wiener Festwochen] da bir yönetim krizi patlak verdi: Yeni oyun yönetmeni Frie Leysen festivali zamanından önce terk etti.

Profil, 18 Ocak 2014, Çeviri: Deniz Aydın

371723_e

Hurafelere inanma eğiliminde olmayan insanlar bile içten içe, nam salmış uluslararası kültür festivallerinden biri olan Viyana Festival Haftaları üzerinde bir lanet dolaştığına dair tuhaf bir hisse  kapılıyorlar. Belli başlı oyun yönetmenlerinden biri olan Stefanie Carp geçtiğimiz yılın Haziran ayında eleştirel kapanış söyleşisinde bir “entrika makinesi” görüntüsünden bahsetti: “Festivalin yenilenmesi siyasi açıdan istenmiyor, her şey bir yana, tüm olay iktidar savaşları, katılaşmış yapıların statükosunun korunması çevresinde dönüyor”. Bu sözlerle aynı zamanda uzun zamandır yöneticilik yapan Wolfgang Wais’i de dolaylı yoldan eleştirmiş oldu. Sert sözler sarf eden söz konusu küratörün yenilikçi sanatsal imzası senelerdir Festival Haftaları’nın programını şekillendirmekteydi.

Uzun zamandır süpervizörlük yapan Luc Bondy’den sonra yerine birinin bulunması gerekiyordu. Böylece yeni bir Festival Haftaları yönetim takımı oluşturulmasının pek de kolay bir iş olmadığı ortaya çıktı. 2011’de Berlinli küratör ve yönetmen Shermin Langhoff, Şehir Kültür Senatosu üyesi Andreas Mailath-Pokorny ve Festival Haftası Başkanı Rudolf Scholten, Markus Hinterhäuser tarafından “sonradan göçme” piyonlar olarak gururla sunuldular.  Klasik müzik uzmanı Hinterhäuser 2014’e kadar 3 yıl boyunca Festival’in servetini yönetecekti; Langhoff ise Hinterhäuser’in vekili ve şef küratör olarak görülüyordu. Ancak bu durum, tam anlamıyla birbirine uymayan iki dünya ve mizacın zorla monte edilmeye çalışıldığı intibasını yarattı. Görünen, bir aşk evliliğinden çok zorunlu bir nikahtı. Ve nitekim şöyle oldu: Bir yıl sonra Langhoff Festival Haftası’ndaki görevini geri plana attı, ki zaten yeni yeni çalışmaya başlamıştı. Berlin’deki Maksim Gorki Tiyatrosu’nu devralacağını duyurdu.

Bu gelgitlerden sonra nihayet hak edilmiş bir sükûnet vuku buldu, Hinterhäuser Ağustos 2012’de ünlü Belçikalı performans uzmanı Frie Leysen’i gösteri şefi olarak takıma aldı. Yeni Festival Haftaları şefi tercih edilen bir adaydı, Leysen uluslararası tiyatro festivali sahnelerinin baş kadın sanatçılarındandı. 1992’de Brüksel’de çok disiplinli sanat festivalinin temellerini atmış, 2010’da Alman program serisi “Dünya’nın Tiyatrosu”nun sanat yönetmenliğini yapmış ve  2012’de “Avrupa’da Oyun Zamanı”nın halefi bir festival olan “Dış İlişkiler”i programlamıştı.

Herşey uyum içinde görünüyordu: Hinterhäuser ve Leysen birkaç hafta içinde bu baharki ilk programlarını sundular. Ama bu barış ortamı yanıltıcıydı. Birkaç haftadır, yüksek profilli yöneticilerin soruşturulmasıyenilenen Festival Haftaları sütunlarını gıcırdatmaya başladı. Kulislerde, Belçikalı sanatçı için bir halef aranması gerektiği konuşulmaya başlandı.   Öte yandan Markus Hinterhäuser Frie Leysen’in 1950 yılından beri mesleki açıdan kendini değiştirmek istediğini ifade ettiğini belirtti. “Meslektaşlık gereği onun yoluna taş koymayacağım” diyen Hinterhäuser şöyle devam ediyordu: “En geç Şubat sonunda gidecek mi kalacak mı belli olacak. Ama her koşulda 2014 programını beraberce ortaya koyacağız.”

Öfke ve Entrika

Hinterhäuser ve deneyimli küratör Leysen arasında güçlü iç çatışmalar olmalıydı, beraber çalışmaya bile alışık olmayan bu ikili gerilimler yaşıyor olsa gerekti. Ve 2017’ye kadar Salzburg Festival Oyunları’nı yönetecek olan Hinterhäuser, Salzach’ta Viyana’daki bürosundan açıkça daha fazla zaman geçiriyordu. Ama ana bir çatışma noktası olmalıydı, Leysen bir sorundan muzdaripti, ki kendisinden önce gelenler de bunu aşamamıştı: Gösteri şefi, yani Festival’in kalbi, geniş bir tiyatro ve performans programı için sabit bir bütçeye sahip değildi. Süpervizör son dakikada gösteri kasasındaki parayı hırslı bir opera ve müzikal tiyatro oyunu lehine kullanmaya karar verebilirdi. Frie Leysen sonuçta kuşa dönecek bir gösteri programa kızmış olabilirdi.  Görünüşe göre evvelden söz verdiği prodüksiyonları iptal etmek durumunda kalıyordu. Leysen’in “entrika makinesi” altında ne kadar ezildiği hala belirsiz. Kimlerin sorgulandığı bilgisine ulaşılmış değil.

Biz yıllardır Festival’in belirginyapısal sorunlarını gün yüzüne çıkarmayı başarabildik mi? Festival Haftası’nda 2001’den 2007’ye kadar gösteri şefi olarak çalışan Marie Zimmermann kısıtlı bütçenin hegemonyası, yöneticiyle sorunlu iletişim ve yıpranmış yapılar gibi iç sorunlardan yakınıyordu. Markus Hinterhäuser’in talebi inatçı bir istisna teşkil ediyordu: Festival Haftaları’ndaki görevi öyle şekillendirilmişti ki, 2017’de Salzburg Festival Oyunları’nda serbestçe müzik uzmanlığı yapabilecekti. Üç yıllık bir süpervizörlüktü, uzatım seçeneği yoktu çünkü görünüşte zaten sabit bir işi vardı – ki bu uluslararası festival camiasında kesinlikle nadir görülen bir durumdu. Ama herşeye rağmen Leysen görevde kalacak ve gelecek sorunları pratik şekilde programlayacaktı; gittiğinde ise şu acil soru gündeme geldi: bu zahmetli iş için uluslararası camiada tanınmış hangi uzmanı kazanabileceklerdi? Çok deneyimli bir kişi, sözlü tiyatro konusunda oldukça az deneyime sahip olan bir süpervizörle çalışmak istemeyecektir.

Viyana Festival Haftaları’nın yanı sıra, haber başlıkları için başka bir şantiye alanı daha var: Belediye Tiyatrosu. Şef Matthias Hartmann sanatçı olarak sahnede kalmaya inat ettikçe ve kimse finansal sorunlardan haberdar olamadıkça çelişkiler de su yüzüne çıkıyor. Viyana şehir gazetesi “Falter” güncel sayısında haklı olarak bu konuya işaret ediyor, Hartmann’ın kendi zamanında Viyana’da yönetmen olarak parlak itibarı temelinde değil, “her koşulda iş bitirici olma özellikleri”yle kabul gördüğünden dem vuruyor. 2012/13’ün kesin bütçe rakamları ortada yok, bir açığın düzeltilmesi bekleniyor.  Bu arada Hartmann ve selefi Nikolaus Bachler medyatik bir düello ikilisi rolüne soyunmuş durumdalar. Hartmann selefinin kendisine 15,3 milyon Avro tutarında borç bıraktığını iddia etmişti. Bachler “Die Presse” adlı günlük gazetede Hartmann’ın itibarını zedelemeye yönelik tehditler savurdu: Hartmann zaten Bachler’in son sezonunda kendi şaşalıaçılış yılının hazırlıklarını yapmıştı ve bu Bachler’in bilançosuna büyük ölçüde yansımıştı. “News” dergisi son sayısında geçen Kasım görevine son verilen Müdür Yardımcısı Silvia Stantejsky hakkında yeni detaylara yer verdi. Ticari bir işletme yöneticisi olma kalkanına sığınarak, sanatçılarına müdürün bilgisi olmaksızın ve bir sözleşme temeline dayanmadan git gide daha yüksek meblağlar teslim etmiş – bu meblağların bir kısmı 5 haneli sayıları bulmakta, hatta bazıları nakit olarak verilmiş.

Kriz Yönetimi için Takviye

Yüksek profilli yöneticilerin sorgulamaları Belediye Tiyatroları hesaplarında büyük tutarsızlıklar olabileceğini gösterdi. Paranın bu şekilde nakit ödenmesi diğer tiyatrolarda da olağan.Belediye Tiyatrolarında ise durum karışık gibi görünüyor: Başlangıçta sözlü anlaşmalar uyarınca ödemeler düzenli yapılıyordu, ama aylar geçtikçe yükümlülükler yerine getirilmemeye ve sözlü anlaşmalara dayalı ödemeler ve hesaplar faturalandırılmamaya başlandı.  Bir sözleşme olmadan bu rezervasyon karmaşasıortamında hangi hesapların açık olduğunu anlamak oldukça zor. Sanatçılar artık ücretleri için kaygı duyuyor: bunlar genelde birkaç yüz Avro civarında meblağlar ama serbest çalışan kişiler için hayati önem taşıyor. Belediye Tiyatrosu ayrıca Avusturyalı uzman “Cash Back” servisini görevlendirdi; yabancı serbest çalışanların yanlış hesaplanan KDV’lerinin tahsili için çalışılıyor.  Bunun için bilgiler ve adresler bildirildi. “Cash Back” servisinin raporunda Almanya’da KDV’nin %19’u bu “geri ödeme sistemi” içinde kalıyor, faturalar “KDV’siz düzenlenmeli” ve sanatçılar şirket hesabına parayı iade etmelidir deniyor. Ama neden faturalara Belediye Tiyatrosu tarafından önceden itiraz edilmedi? Neden yaratıcı kişiler küçük meblağlar yüzünden telefonla bile baskı yapan bir borç toplama şirketiyle uğraşmak zorunda?

Belediye Tiyatroları’nın akut kriz yönetimi için dışarıdan takviye getirilmiş gibi görünüyor. Yönetimin sorgulanmasının üzerine medya danışmanlığı ajansı Gaisberg Consulting, “Cash Back” ile ne zamandan beri çalışıldığını ve bu çalışmadan kaç sanatçının etkilendiğini sordu.  Şu an “adli inceleme” başlatmak için hesapları istediklerinden sonuçların Şubat sonuna kadar hazır hale gelmesi bekleniyor. “Neticede Bayan Stantejsky adalet çerçevesinde düşüncelerini açıklamak için bize bir şans verecektir” deniyor raporda. Matthias Hartmann’dan alıntıyla, Belediye Tiyatroları daha uzun süre hasta kalacak gibi görünüyor.

 

Paylaş.

Yorumlar kapatıldı.