[Robert Schild’in T24’de yayınlanan, Sıraselviler/Cihangir eksenindeki tiyatral hareketlenmeleri geçmişten günümüze getirdiği ve Tiyatro Tatavla’nın son oyunu Cadı Kazanı’nı ele aldığı yazıyı yayınlıyoruz] Bir varmış, bir yokmuş – eleştirmen/dramaturg Yavuz Pekman’ın tanımıyla ülkemizdeki “Tiyatro’nun Altın Çağı”nda Taksim Meydanı’ndan Sıraselviler Caddesine girdikten az sonra, sol kolda 75 No.lu binanın çatı katında Arena Tiyatrosu’na ulaşılırmış… Türkiye’nin ilk deneysel sahneleri arasında, belki de ilk “alternatif” tiyatro olarak görülebilecek, başını Asaf Çiğiltepe’nin çektiği bu kolektif topluluk o tıklım tıklım 280 kişilik salonunda 1962’de “Kral Übü” gibi absürd bir oyun ile perdelerini açmış, Genco Erkal’ın başrolündeki “Aslan Asker Şvayk” ile devam etmiş – ancak birtakım kişisel ve maddi nedenlerle 1966 yılında kapanmıştı. Ne var ki Çiğiltepe ve bazı arkadaşlarının Arena’dan koptuktan sonra Ankara’ya gidip AST’nin temellerini atmış olmaları, Genco Erkal’ın ise benzer kolektif anlayışı daha sonra Dostlar Tiyatrosu’na taşımış olması bile, bu yenilikçi sahnenin Türkiye’deki tiyatro yaşamına sağladığı ivme ile tarihinde de silinmeyecek bir iz bırakacaktı…
Sahne yaşamımızın bu en verimli döneminde, bir yıl geçmeden ve aynı caddenin biraz ilerisinde, 90 No.lu binanın bodrum katındaki “Klüp 12”de Haldun Taner ile Z.Alasya/M.Akpınar ikilisi, Devekuşu Kabare Tiyatrosu ile on yılı aşkın bir süre devam edecek birlikteliklerine başlar… İzleyicilerin küçük masalar etrafında kümelenip içkilerini içer ve sigaralarını tüttürürken, art arda sahneye gelen eleştirel skeçleri izledikleri bu salonda sadece 110 kişi yer alabiliyor, ancak oyunların çoğu yüzlerce kez sergileniyordu! Ülkemizi sürekli kabare tiyatrosu ile tanıştıran bu yeni oluşum, ne yazık ki gene kişisel nedenlerle 1978’de son buldu. Aynı salonu 1985 yılında devralan Ali Poyrazoğlu Tiyatrosu ise, koltuk düzeyine geçip neredeyse üç yüze çıkardığı oturma kapasitesiyle “Çılgınlar Kulübü” ve “Oğlum Çiçek Açtı” gibi son derece başarılı oyunlara rağmen, bu mekânda ancak sekiz yıl barınabildi, ardından kentin başka sahnelerine taşındı.
Yine Sıraselviler/Cihangir ekseninde 1984 yılında bir “oyunculuk okulu” olarak oluşturulmuş Bilsak Tiyatro Atölyesi Ahmet Levendoğlu, Ayla/Beklan Algan, Erol Keskin, Macit Koper, Metin Deniz, Müge Gürman ve Taner Barlas gibi sahne sanatçılarının eğitiminde bir yandan tiyatromuza yetenekli bir kuşak yetiştirecek, aynı zamanda ise İkibinli Yıllara da taşan nice önemli, yön verici yapımlara imza atacaktı…
Cadde’de yeni bir perdenin açılması için ise neredeyse yirmi yıl geçecekti! Pera Güzel Sanatlar Okulu’nun bünyesinde kurulup, eski “Kulüp 12”nin karşı kaldırımında 18 Ocak 2002 akşamı A.Dorfman’ın “Ölüm ve Kız”ıyla start alan Tiyatro Pera, yönetmen Nesrin Kazankaya / dramaturg Şafak Eruyar / yönetmen yardımcısı Zeynep Özden üçlüsünün başarıyla kotardığı yirmiye yakın yapımıyla, günümüzde bu bölgenin en istikrarlı sahnesi sayılıyor.
Tiyatro Pera’nın kuruluşundan iki yıl sonra ise, Firuzağa Camii’ne yakın Ağa Hamamı Caddesi ile kesişen Taktaki Yokuşu’nun sağ kolundaki bilardo salonunun altındaki eski kömürlük veya depodan yeni bir sahne doğacaktır! Pera’nın ilk oyunlarında sahne tasarımını üstlenmiş olan, ilk gençliği ile eğitimini Almanya’da geçirip ardından Türkiye’ye “kesin dönüş” yapan Özkan Schulze’dir, bu 50 kişilik salonda kurduğu Arama Tiyatrosu ile arayışa çıkan… Dört yıl boyunca Bilgesu Erenus, Tarık Günersel, Theresia Walser ve Michael Ende’nin kâh kaliteli, kâh “hayatımda izlediğim en sıkıcı, fenalık getirici, hayattan bezdirici” (Walser’in “Göçmen Fahişeler”i hakkında 2007 yılından gelme bir ekşi sözlük alıntısı) oyunları ile ancak dört yıl dayanır! Mahir Günşiray’ın Tiyatro Oyunevi topluluğunun 2009-2011 yılları arasında, yakın geçmişe kadar da Tiyatro Boyalı Kuş’un faaliyet gösterdiği bu salona “Tatavla Sahne” adını vererek içinde bulunduğumuz sezonda nihayet sürekli bir izleyici kitlesi kazandırmasını bilmiş Tiyatro Tatavla’nın son oyununu ise aşağıda kısaca irdeleyeceğiz…
