[DERYA AYDOĞAN]Devlet ve şehir tiyatrolarının tartışmalı politikalarıyla, repertuvarları nedeniyle tiyatrosevelerler özel tiyatrolara yönelirken, özellerdeki bilet fiyatları da sıkça eleştiriliyor. Devlet tiyatrolarının salon eksikliğinin yanında siyasal iktidarın yönelimleri doğrultusunda repertuvarda yaptığı değişiklik, izleyicinin özel tiyatrolara yönelmesine yol açarken burada da başka bir tartışma söz konusu. Sosyal medyadaki “özel tiyatrolar neden çok pahalı” yorumları “tiyatro elit kesimin işi” önyargısına yol açmış durumda.
Salonlar fiyatları biletlere yansıyor
Özel tiyatroların bilet fiyatlarının yüksek olmasının nedenlerinden birisi pahalı salon fiyatları. 40 -70 kişili kapasiteli salonlar oyun başı 500 TL ile 650 TL arasında kiralanıyor. Eğer salon tamamen dolarsa ve kimse davetli değil ise o tiyatro ekibi, 1600 TL kazanıyor. 650 lirasını sahne kirası veren ekip, dekorlarının depoda durması için aylık 200 TL ( ayda dört oyuna bölersek ) 50 TL veriyor. Sahneye dekorun ulaşımı için de yaklaşık 100 TL ödüyor. 2 kişinin oynadığı bir oyun reji de dahil olduğunda 4 kişilik ekibe kalan tutar 750 TL oluyor. Bu ücret eşit bölünürse 1 kişinin yevmiyesi 187 TL oluyor. Bu en temel hesap. Oyun başına 187 TL alan oyuncuların çoğunlukla sigortası yok. Ayda 4 ya da 5 oyun oynadığında ise (bütün oyunlar tamamen dolu geçerse) asgari ücretten bile daha az kazanıyorlar.
Sahnelerin ortalama kiralanma fiyatları
Özel oyunların gösterileceği salon fiyatları ve kapasitelerine göre şu şekilde: “40 ile 70 kişi kapasiteli bir salonlar ortalama 650 liraya, 70 ile 200 kişi kapasiteli salonlar ortalama 1000 liraya, 300 ile 1000 kişi kapasiteli salonlar ise 1750 TL ile 5000 TL arasında kiralanıyor.” Bazı sahneler ise bilet satışı ne kadarsa % 40 ya da %50sine ortak oluyor.
Büyük prodüksiyonlu oyunlar
Genellikle büyük prodüksiyonlu oyunlar 300 kişi ya da 1000 kişi kapasiteli salonlarda oynayabiliyor. O oyunların biletleri de 40 TL ile 75 TL arasında değişiyor. En çok tepkiler de genellikle bu tarz oyunlara geliyor. Sahnede 5-6 oyuncu görünse de büyük yapımlarda yaklaşık 30’a yakın kişi çalışıyor.
Bizim hiç hesaplamadıklarımız
Ödemeler sahne kirası ve oyuncu ücreti ile bitmiyor. Oyun telif ücreti, dramaturg ücreti, yardımcı yönetmen, kostümler, dekor, fotoğraf çekimi, afiş – matbaa, prova süreci sahne kirası, reklam, bilet satışından düşen komisyon ve daha bir çoğu…
Baskılar ve etkileri
Oyuncu ya da tiyatro ekibi “muhalif” ise oyunlar engelleniyor. “Sadece Diktatör” oyunu OHAL dönemi gerekçe gösterilerek bazı valilikler tarafında yasaklandı. Tepkiler çok olduğu için bu olay çok duyulmuşsa da bir de hiç duyulmadan baskı gören ekipler var. Hükümet, politikaları beğenmediğini açıklayan birçok sanatçıya sahne vermiyor. Özellikle bu tarz baskılar bazı belediyelerin sahnelerinde daha çok yaşanıyor. Bunun aksini savunan ve destek olan belediyeler de var elbette ama sayıları oldukça az. Sponsorlar ise genellikle geniş kadrolu oyunlara destek olmayı seçiyor.
Alım gücü azaldıkça tiyatro “pahalılaşıyor”
Pahalılığın bir diğer nedeni de düşen alım gücü. Emeğinin karşılığını alamayan, sanatsal kültürel faaliyetlerde bulunma gücü her geçen gün düşen yurttaşlar sanatsal etkinliklere gidemiyor.
Devlet Tiyatroları ve Şehir Tiyatroları’nın bilet fiyatları için “normal ve ideal” denilirken, arkasında “devletin” olduğu unutulmamalı. Devlet Tiyatroları’nda çalışanlar için de, her şey görüldüğü gibi değil. 7 yıldır oyunculara kadro sınavı yapılmıyor. “Mezun Sanatçılar Sözleşmesi “ ile çalışan oyuncular oynadıkları oyun başına yevmiye alıyorlar ve sigortaları sadece oynadıkları gün için yapılıyor. Aylık kazançları asgari ücrete bile yaklaşmıyor ve bu yüzden farklı ek işler yapmak zorunda kalıyorlar.
