Genco Erkal, ‘yol göstericim’ dediği Brecht’i, Ben Bertolt Brecht kabaresiyle sahneye taşıyor. Erkal’a göre Brecht, insana yaraşır bir dünyanın kurulması yönünde, izleyiciye doğru sorular soran bir yazar
Şimdi Bertolt Brecht zamanı” diyor usta tiyatrocu Genco Erkal. Haksız da sayılmaz usta. Çünkü, bölgesel de olsa savaşların sürdüğü, yoksul ve varsıl arasındaki uçurumun arttığı, ekonomik krizlerin faturasının hâlâ dünyada halka çıkarıldığı, adaletin tartışmalı olduğu bir dünyada Brecht’i hatırlamamak olur mu? Peki unutulmuş muydu? Bu soruya ‘evet’ demek zor. Ama Türkiye’de isminin sık sık zikredilmediği de bir gerçek. Epik tiyatronun kurucusu Brecht, tiyatroya farklı bir açılım getirmekle kalmayıp kendinden sonraki birçok tiyatrocuyu da etkileyen 20. yüzyılın önemli aydınlarından biri. Tiyatronun boş zaman aktivitesi olmadığı, seyirciyi düşürdürmeye teşvik etmesi gerektiği yönünde bir düşüncesi vardı. Brecht’e göre tiyatro, toplumsal ve politik konuları ele almalı, dünya üzerinde olup bitene dair seyirciye bilgi vermeli ve onun fikir yürütmesini sağlamalıydı. Genco Erkal da Brecht’i yakından tanıyan tiyatroculardan. Tanışıklıkları, 1960’larda AST’ta Artura Ui’nin Önlenebilir Yükselişi oyununda ilk kez bir Brecht oyununda rol almasıyla başlıyor. Daha sonra Dostlar Tiyatrosu kurulduktan sonra Brecht’le ve epik tiyatroyla sıkı bir etkileşim içerisine giriyor. Ama 15 yıldır Erkal da Brecht’siz…
ŞİİR VE ÖYKÜ KOLAJI
Aradan bunca zaman geçtikten sonra Genco Erkal, eski dosta bir kez daha selam çakıyor. Dört aydır üzerinde çalıştığı Ben Bertolt Brecht kabaresini Erkal, önceki gün sahnelemeye başladı. Brecht’in şiir, öykü ve şarkılarından bir kolaj yapan Erkal, Tülay Günal ile birlikte rol alıyor kabarede. Genco Erkal “Yapılan anketlere göre çağımızda Shakespeare’den sonra en çok oynanan yazar Brecht. Özellikle 20. yüzyılın son otuz yılında. Bunun bir nedeni var elbet. İzleyicinin kafasını, yüreğini derinden etkileyen bir yazar. İnsanın toplumla olan ilişkilerine çarpıcı yorumlar getiren, daha insana yaraşır, savaşsız, sömürüsüz bir dünyanın kurulması yönünde izleyicisini aydınlatan, doğru sorular soran bir yazar” diyerek Brecht’in ‘önemini’ ve eserlerinin güncelliğini hep koruduğunu anlatıyor. Tabii, 15 yıldır Genco Erkal’ın Brecht’in bir oyununu sahnelememesi usta tiyatrocuda bir eksiklik hissi uyandırmış. “Tiyatro yaşamımı derinden etkileyen yazarlarım var. Yıllar boyu ne ben onların peşini bırakırım, ne de onlar beni. Bunlardan biri Nazım Hikmet, biri Aziz Nesin, biri de Brecht” diyen Erkal, Brecht’in dünya görüşüyle, tiyatro kuramıyla kendisine ve Dostlar Tiyatrosu’na hep yol gösterdiğini söylüyor.
BU OYUN BARIŞA ÇAĞRI
Peki Brecht, yaşasaydı içinde bulunduğumuz zamanları nasıl yorumlardı? Cevap ‘Ben Bertolt Brecht’im diyen Genco Erkal’dan geliyor: “Gelecek Kuşaklara adlı şiirinde Brecht ‘Gerçekten yaşamaktayım karanlık bir çağda’ diyor. Ben de öyle görüyorum. ‘İnsanların nasıl alınıp satıldığını gördüm insan pazarlarında’ diyor, ben de görüyorum. ‘Halkın ekmeğidir adalet. Bozuk adalet, yeter artık. Acemi ellerde yoğrulan, iyi pişmemiş adalet, yeter’ diyor. Aynen katılıyorum. Savaş tamtamlarının yeri göğü inlettiği bir coğrafyada yaşıyoruz. Her zamandan çok barışa ihtiyacımız var. Bu oyun barışa çağrı, savaşa karşı yürekli bir uyarı.”
BERTOLT BRECHT’E YAKINDAN BAKIN
Genco Erkal, Brecht’i yeniden gündeme getiriyor. Ama eğer yazarı daha yakından tanımak isterseniz Habitus Kitap’tan çıkan Yeni Başlayanlar İçin Bertolt Brecht adlı çizgi kitap tam size göre… Kitapta bugün bile çoğu tiyatro akımını ve tiyatrocuyu etkileyen Brecht’in, yaşamı, eserlerini ortaya koyduğu süreç, yaşadığı dönemdeki tiyatronun nefes almasını sağlayan epik ya da diğer bir tanımlamayla diyalektik tiyatronun ortaya çıkışı, yazarın yaşadığı çalkantılı dönemin atmosferiyle birlikte aktarılıyor. Ki bu önemli. Çünkü Brecht bir Alman olarak iki dünya savaşına tanıklık ettiği gibi, ülkesindeki Nazi iktidarına karşı olan muhalefetiyle de ülke yönetiminin sevmediği sanatçılardan biri olarak ön plana çıkmıştı.
