Barış Mıhçı
Eğitmen Barış Mıhçı’nın hareket eden bedenin mekaniğini araştıran arşiv çalışması Axis Syllabus üzerine deneyimlerinden bahsettiği bu yazıyı sizlerle paylaşıyoruz.
Dans etmek, bedenimi kullanmak ve bedenimin bana sunduğu önerileri dinlemek, anlamak benim için çok değerli. Kan akışının değişimi ve kalp atışının hızlanıp göğüs kafesine çarpması canlı ve gerçek anlar. Etrafımda olan fiziksel güçlerle bağ kurup etkileri altında kalmak özgürlük veriyor.
20 senedir hareket ve bedenle ilgileniyorum ve farklı ülkelerde eğitimler veriyorum. Bu süreçte anladığım, bedenin ne kadar güçlü ve hassas olduğu. Beden, ihtiyaçlarımıza hep destek olmaya çalışıyor. Biz de bedene destek olmak için kendi deneyim ve bilgilerimizi geliştirmeye devam edebiliriz.
Bu amaçla bedeni ve hareketi anlamak için kullandığımız teknikleri ve metotları sorgulamak ve güncellemek oldukça önemli. Ben de bu fikirden hareketle sizleri soru sormaya ve yanıtlar aramaya davet ediyorum.
“İyi beslenmiş bir bedende ruh daha uzun süre kalır.” – Bengal Atasözü
Değişen Dünya Değişen Beden
İçine doğduğumuz beden organik-fiziksel bir ağ. Yüzbinlerce senedir gelişimini sürdüren beden bizim için bir miras. Son derece hassas, güçlü, esnek ve dirençli… İmkanları ve sınırlarıyla bedenimiz, bize bu gezegenin fiziksel kuralları altında ihtiyaçlarımızı, isteklerimizi ve rüyalarımızı gerçekleştirmekte eşlik ediyor. Bu esnada değişiyor, dönüşüyor ve uyum sağlıyor.
Ancak bu uyumlanma her zaman beden için sağlıklı olmayabiliyor. Peki bedenimiz için neyin sağlıklı olduğunu daha iyi nasıl anlayabiliriz?
Bir sürü disiplin bu soruyla uzun yıllardır ilgileniyor ve cevap bulmaya çalışıyor. Bugün ise beden ve hareket üzerine büyük bir külliyat ve farklı pek çok yaklaşım gelişti. Bunlardan bazıları değişmez kurallar haline geldi. Peki sürekli değişen bir gezegende, doğada, iklimde ve biyolojide beden anlayışı sabit kalabilir mi?
Axis Syllabus Arşivi
“Verilerin ve bilgilerin sürekli geliştiği günümüzde beden kullanımını nasıl güncelleyebiliriz”, “kişisel farklılığı kaybetmeden nasıl bir eğitim standardı geliştirebiliriz” gibi sorular hayati hale geliyor.
Bu türden bir inceleme, araştırma ve deneyimleme yürüttüğüm beden ve hareket eğitimlerinde önemli bir yer tutuyor. Referans olarak kullandığım bilgi arşivi ise Axis Syllabus. Axis Syllabus insan, yapısı ve hareket imkanları üzerine Frey Faust tarafından geliştirilen disiplinler arası ve çok disiplinli bir bilgi arşivi. Axis Syllabus’ta amaç sorular sorarak gerçeğe biraz daha yaklaşmak. Axis Syllabus; bedenin anatomisini, tarihini, antropolojisini, yapısal mantığını ve bu organizmanın fizik kuralları içinde ne tür hareket kabiliyetleri geliştirdiğini anlamayı içeriyor. Bu arşivde, hizalama, nefes alma, adım atma, omurgayı doğru ve gücü etkili şekilde kullanma gibi kapasitelerden örnekler yer alıyor.
Sorgulanmayan Alışkanlıklar
Bilim dünyasına baktığımızda çok sayıda teklif ve yöntem görüyoruz. Ancak bugüne kadar ortaya konan bilgiler birçok soruyu da beraberinde getiriyor. Çünkü genellikle bir çözüm bulunduğunda başka sorunların ortaya çıkması kaçınılmaz oluyor veya kimileri için işleyen çözümler başkalarına yardımcı olmuyor. Dolayısıyla bedene ve harekete tek bir çözüm veya yaklaşımla bakmak yetersiz kalıyor ve maalesef başka tuzaklar veya mitler üretiyor.
Egzersiz setleri, hareket çerçeveleri ve bazı stiller son zamanlarda farklı bedensel sorunlar yarattı ve yaratmaya devam ediyor. Bel, diz, kalça ağrısı, hareket edenlerin ve etmeyenlerin en yaygın şikayetleri arasında. Acaba neden?
Simetri takıntısı, teknik yerine sabit setler ve stiller vermek, genellenen çözümler, gündelik hayatın ihtiyaçlarından kopuk yaklaşımlar ilk akla gelen yanıtlar. Örneğin bugün çoğu dans stili hâlâ referans olarak baleyi alıyor. Hâlbuki insanlık tarihi ile karşılaştırınca bale oldukça genç, marjinal ve elitist bir form.
Oysa ki geleneksel halk dansları çok daha eski ve prensip olarak ritimle uyumlanmış adımları ve yürüyüşü referans alıyor. Halk danslarını icra ederken en güçlü diyalog müzik yapan kişi ile gerçekleşiyor.
“Her adım bir yerin halk oyunudur”
- Mıhçı/Eylül 2022)
Hareket Eğitimi Tasarlamak
Bugün ise çoğu yaklaşım bedeni statik bir şekilde ele alıyor, kemik/eklem hizalamaları yeterince ilgi görmüyor veya açıklanmıyor. Somatik yaklaşımlarda ise yeterince atletik veya kompleks uygulamalar gelişmiyor. Geçmişe baktığımızda veya bir çocuğun gelişimini izlediğimizde en yaygın hareket seçeneklerinin koşmak, yürümek, yuvarlanmak, zıplamak, emeklemek, tırmanmak gibi aktiviteler olduğunu görüyoruz. Bu nedenle hareket eğitiminin bu aktivitelerden beslenmesi gerçekliğimize oldukça uygun.
İnsan olarak sahip olduğumuz en önemli kapasitenin, yeni beceriler ve hareket olanakları öğrenme ve bunları geliştirme şansımız olduğu söylenebilir. Nasıl inşa edildiğimizi ve vücudumuzdaki biyolojik süreçlerin nasıl işlediğini bilmek, güçlü ve zayıf yönlerimizi geliştirmemize yardımcı olacaktır. Biz insanlar nasıl hareket ettiğimizin ve hangi fizyolojik eğilimlere sahip olduğumuzun, bunları kendimiz için en verimli ve doğru şekilde nasıl kullanabileceğimizin ve bu sırada bir yandan da çevremiz için yapabileceklerimizin farkına varabiliriz.
Deneyim ve beceri süreç içinde geliştirdiğimiz ve yapmak istediklerimizi ustaca, zarif ve verimli bir şekilde yapmamıza hizmet eden kapasitelerdir. Sahip olduğumuz postür, yürüyüş biçimimiz, dönme, düşme, kalkma ve diğer tüm fiziksel güç gerektiren hareketlerimiz bu birikimden beslenir. İletişim kurmayı, farklı alanlarda gelişim gösterebilmeyi ve temel olarak hayatta kalmamızı sağlayan insanlık mirasından devraldığımız ritüeller ve onun gibi tekrara dayalı her türlü eylemi de bu listeye ekleyebiliriz.
Çalışma yöntemi olarak önerim; teorik derslerle anatomik ve bio-mekanik anlayışın gelişimini desteklemek, teorik bilgiler için uygulamalar geliştirip deneyimlemek. Yani pratikle teori arasındaki mesafeyi kapatmak ve her ikisinde de gelişim kaydetmek…
Öğrenme süreçleri ve yaklaşımları hakkında pek çok araştırma mevcut. Nasıl öğrenilir? Öğretim sürecinde kaynak, yöntem, yaklaşım nasıl seçilir? Kaynak kalitesi nasıl anlaşılır? İlgi çekici konularda aktarım nasıl gerçekleşir? Bu tür aktarımlar için sunumlar nasıl hazırlanmalı? Nasıl daha verimli öğretenler olabiliriz? İnsanların buluştuğu nokta yani biyoloji nasıl aynı anda farklılıklar da yaratıyor? Tüm bunları nasıl içerebiliriz?
Bu sorulara cevap ararken Axis Syllabus arşivi farklı konular ve örnekler kullanarak, hareketi anlamak ve analiz etmek için destek sunuyor. Bu arşiv farklı deneyimler veya amaçlar için kullanılıyor. 2016 yılından bu yana Axis Syllabus çalışmasını Türkiye’de de paylaşıyorum. Farklı yerlerde etkinlikler ve eğitimler düzenliyorum. Çatıdans ise sanat derneği olarak bu çalışmalara destek veriyor.
Bedene özgü bu dinamik arşive yakından bakıp onu deneyimlemek ve farklı pratiklerle bu deneyimi dansa evrilecek şekilde geliştirmek arzu ettiğim ve amaçladığım şeylerden biri. Sanatsal ve yaratıcı çalışmalar da buradan doğuyor. Bir beden evrenine sahip olmak ve bu evreni tanıdıkça içimizde olanları ifade etmeye başlamak, aynı anda bedenin yapısına ve doğasına zarar vermemek bence insanca bir hayat sürmek demek.
Kendimiz ile ne yaptığımızı anladıkça kararlarımızın sorumluluğunu alabilir ve bir değişim gerçekleştirebiliriz. Kendimizi anlamak, bu gezegendeki diğer yaşam formlarını anlamak için bir vesile olabilir mi? Neden bu karmaşık ve marifetli gezegenin yetenekli birer katılımcısı olmayalım?
Aralık 2022
İletişim: barismihci@gmail.com
Instagram: barisladans
www.axissyllabusforums.org
