Mimesis Haber/ Mimesis sitesinde geçtiğimiz günlerde haberini yaptığımız 1. Uluslararası Tiyatro Konferansı hakkında UTAD Kurucu Başkanı Doç. Dr. Önder ÇAKIRTAŞ tarafından yazılan değerlendirmeyi okuyucularımızın dikkatine sunuyoruz.
Hayatı Sahnede Yaşamak:
Birinci Uluslararası UTAD (Uluslararası Tiyatro Araştırmaları Derneği) Konferansı Üzerine Bir Değerlendirme
Ülkemizde uzun zamandır (pandemi ve deprem felaketi nedeniyle) yüz yüze yapılamayan etkinliklerden sonra, Ankara TED Üniversitesi ev sahipliğinde birinci Uluslararası Tiyatro Araştırmaları Konferansını büyük bir heyecan ve azimle gerçekleştirdik. Her şeyden önce kongrenin gerçekleşmesinde büyük emek sarf eden UTAD ekibine ve Ankara TED Üniversitesi İngiliz Dili ve Edebiyatı bölümüne bir kez daha şükranlarımı sunarım.
14-16 Eylül 2023 tarihlerinde düzenlediğimiz kongreye ilgi büyüktü. Birbirinden ilginç konularla kongremizde bildiri sunmak ve panel düzenlemek isteyen onlarca başvuru aldık. Seçici olmak durumundaydık ve tiyatro literatürüne katkı sunan bilgi ve birikim dolu çok sayıda çalışmayı nihayet kabul ettik. Türkçe ve İngilizce olarak düzenlenen oturumlarda, ‘Kök(en)ler’ ana teması etrafında farklı bakış açısıyla yorumlanan çok sayıda çalışmayı tartıştık. Neler yoktu ki!
Klasikler, tiyatronun kökenleri ve ritüel, çağdaş tiyatro ve eğitim, kadın oyun yazarları, komedya ve tragedya, travma çalışmaları ve tiyatro ilişkisi, post hümanist tiyatro, toplumsal cinsiyet ve tiyatro, tiyatro mekanları ve kumpanyalar, Shakespeare, dünya tiyatroları gibi tematik çerçevesi çizilen bildirileri doyasıya tartışma fırsatı yakaladık. Türkçe ve İngilizce olarak yapılan sunumlarda, her biri edebiyat, tiyatro ve performans sanatları bünyesindeki akademisyenlerin ve lisansüstü öğrencilerinin Türkiye ve dünya tiyatrolarına yönelik metinsel ve performansa dayalı kapsamlı araştırmalarından örneklerdi.
Konferansımızı onurlandıran birbirinden kıymetli ana konuşmacılarımız muhteşem katkılarda bulundular. Prof. Dr. Ayşegül Yüksel, ilk gün konuşmacısı olarak, ‘From Ritual to Performance: Theatre’s Journey Throughout the Ages’ (‘Ritüelden Sahneye: Çağlar Boyunca Tiyatronun Yolculuğu’) başlıklı konuşmasıyla tiyatronun ilk dönemlerinden günümüze kadarki yolculuğunu Doğu-Batı etkileşiminden örneklerle açıkladı. İkinci gün, Prof. Dr. Joe Kelleher, ‘They do the police: original violence and theatrical ‘conscience’’ (‘Polisi oynamak: şiddetin kökeni ve teatral ‘bilinç’’) başlığıyla, şiddetin kökenine yönelik insani unsurların tahlilini incelediği Jackie Sibblies Drury’nin komedisi Fairview (2018) ve Romeo Catelluci’nin BROS (2021-23) oyununda şiddetin antropolojisi ile teatral ‘bilinç’ ilişkiselliğini yorumladı. Üçüncü gün, ana konuşmacılardan Prof. Dr. Paul Innes, ‘Dramatic Origins, Dynamic Process’ (‘Tiyatro Kökenleri, Dinamik Süreç’) başlığıyla özellikle Avrupa tiyatrosunun tarihsel dönüşümüne dair kronolojik ve tematik vurgularda bulundu.
Kongre programımıza, belki de önemli ve vazgeçilmez bir misyon ve vizyon edinerek, tiyatronun akademik ve sanatsal bütünlüğünü tam anlamıyla sağlamak üzere ayrıca çeşitli interaktif paneller ve söyleşiler ekledik. Bu kapsamda, kongrenin ilk günü, devlet tiyatrosu sanatçısı Boğaçhan Sözmen ‘Geleceğin Kökleri’ başlıklı söyleşisiyle keyifli bir sohbet havasında insanın yaşamdaki anlam arayışını ve mücadelesini kısmen mizahi kısmen realist bir üslupla bizlere aktardı. Kongrenin ikinci günü, Prof. Dr. Mine Özyurt Kılıç, ‘Bir Oyun Okumak/Bir Yazarı Oynamak: Bilgesu Erenus’un Kırmızı Karaağaç Oyunu ve Leonard ile Virginia Woolf’ başlıklı söyleşisiyle Erenus’un muhteşem ve nükteli kaleminden çıkan Woolf’un yaşam mücadelesine dair çeşitli yaklaşımları söz konusu oyun üzerinden inceledi ve Woolf ve Leonard ilişkisinin sembolü ‘kırmızı karaağacı’ ve hikayesini Woolfvari bir bilinç akışı kıvamıyla yorumladı.
Tiyatronun ruhu metinse, bedeni sahnedir. Kongremizde bir de ruh ve bedeni bir araya getirmenin mutluluğunu yaşadık! Doç. Dr. Z. Gizem Yılmaz, performans sanatçısı Ozan Atalan ve Chong-ha Peter Lee, ‘Art in the Heart of Posthumanisms’ (‘Posthümanizmin Merkezinde Sanat’) başlığıyla etkileşimli bir panel düzenlediler. Panel, sanatsal, kuramsal ve retorik yorumlarla insanın insan olmayan ile mesafesinde ortaya konan yaklaşım ve davranış biçimlerine ve antroposun kendini hiyerarşinin tepesindeki konumlandırılışına odaklandı. Ek olarak, panelin sonunda, Doç. Dr. Z. Gizem Yılmaz’ın plastiğin insan bedenindeki inanılmaz serüvenine yönelik çeşitli haber ve bulgulara dayalı açıklamaları ve tiyatro yönetmeni Serdar Kara iş birliğiyle Ankara Sosyal Sahne Topluluğu ekibinin oynadığı ve geleneksel müzik, post-modern içerik ve post-dramatik sahneleme tekniklerinin bütüncül kullanıldığı ‘Plastic Waste’ (‘Plastik Atıklar’) başlıklı muhteşem sahne gösterisini ayakta alkışladık! Kongrenin son günü, Doç. Dr. Z. Gizem Yılmaz ve Serdar Kara’nın öncülüğünde yapılan ‘Karakter Yaratmak’ temalı Laban atölyesi ile katılımcılar çeşitli hareket analizlerine odaklanarak dans çalışmasına katıldılar.
Türkiye Cumhuriyeti’nin yüzüncü kuruluş yıldönümünde, böylesi bir sanat ve akademi bütünlüğündeki kongreyi düzenlemiş olmanın mutluluğunu anlatamam. Aynı zamanda, tiyatro çalışmalarında uzmanlık kazanan/kazanacak olan onlarca yerli ve yabancı akademisyen, öğrenci ve tiyatro müdavimini salt tiyatro çalışmaları kongresinde bir araya getirmek ‘kendi dünya sahnemize kendi kadın ve erkeklerimizin ‘akademik’ ve ‘sanatsal’ oyunculuklarına’ şahit olmamızı da sağladı. Gerek bu kongremizde gerekse genel olarak tiyatroya ve tiyatro çalışmalarına emek veren herkese teşekkür ederim.
Yakında haberini duyuracağımız 2024 yılı UTAD kongresinde buluşmak dileğiyle!
UTAD Kurucu Başkanı Doç. Dr. Önder ÇAKIRTAŞ
