Baharistan, Başak Doğan’ın 2002-2006 yılları arasında üyesi olduğu Eğitim-Sen 2 Nolu Şube Tiyatro Eğitim ve Araştırma biriminde Ömer Faruk Kurhan tarafından uygulanan kolektif oyunlaştırma tekniğinin çocuklarla tiyatro alanına uyarlama çalışmasıdır. 2008-2009 döneminde Orhan Veli İlköğretim Okulu tiyatro topluluğu Sabahattin Ali’nin Sırça Köşk masalından yola çıkarak kendi oyunlarını yazarken “çocukların oyun oynama hakkı” tema olarak seçilmiştir. Mahsun Eskin’in önerisinin genel kabulüyle topluluk kendini Sırçasız Tiyatro (ST) olarak adlandırmıştır. ST kendi dağarcığında olan ve Her Güne Bir Oyun (YKY) kitabında yer alan oyunlardan örneklerle çalışmıştır. Oyun haftada bir gün dört saat süren çalışmalarla yaklaşık beş ayda son halini almış Orhan Veli İlköğretim Okulunda okul çalışanları, velileri, öğrencileri ve öğretmenlerin ve İstanbul Amatör Tiyatro günleri kapsamında Boğaziçi Üniversitesinde farklı okullardan öğrenci ve eğitmenlerin ağırlıkta olduğu izleyicilere sergilenmiştir.
BAHARİSTAN YA DA HER ŞEYİN MÜMKÜN OLDUĞU DİYAR
SIRÇA KÖŞK ÖYKÜSÜNÜ OYUNLAŞTIRMA ÇALIŞMASI
1. BÖLÜM: “BAHARİSTAN YA DA HER ŞEYİN MÜMKÜN OLDUĞU DİYAR”
Müzik:Le Moulin-Yann Tiersen
ANLATICI: Bir varmış bir yokmuş. Bahar diye biri varmış. Bahar’ın saçları çook kabarıkmış ve Bahar’ın kafasında birülke varmış. Ülkenin adı tabi ki de Baharistan’mış. Baharistan’da her şey mümkünmüş.
İnsanlar diledikleri yere uçakla, otostop yaparak, gemiyle, trenle hatta yürüyerek seyahat edebilirmiş.
Müzik:A Quai- Yann Tiersen
müzikli fiziksel aksiyon (seyahat):
1- uçakla seyahat
2- otostop yaparak seyahat
3- gemiyle seyahat
4- trenle seyahat
5- yürüyerek seyahat
Baharistan’da insanlar diledikleri yerde denize girip yüzebilirmiş
müzikli fiziksek aksiyon (yüzmek)
1- spor için yüzmek
2- can simidiyle yüzmek
3- hava atmak için yüzmek
4- sualtında yüzmek
herkes en güzel yiyecekleri yiyebilir
Toplu fotoğraf çalışması (yemek)
en güzel kitapları okuyabilir
Toplu fotoğraf çalışması (okumak)
kavga ettikleri zaman
Toplu fotoğraf çalışması (kavga etmek)
barışmayı bilirlermiş.
Toplu fotoğraf çalışması (barışmak)
1-oğlanların kavgası & barışması
2-oğlanla kızın kavgası & barışması
3-kızların kavgası & barışması
Baharistan’da herkes birlikte, kardeşçe oynayabilirmiş.
“Yağ satarım bal satarım” oyunu toplu olarak oynanırken 1.Çocuk mendille koşan kıza çelme takar, 2. Çocuk mendili kapar 3. Çocuğa atar. Düşen kız yerden kalkar mendili almak için elini uzatır mendil 3.,1. ve 2. Çocuk arasında gider gelir.
1. KIZ: Baharistan insanları
1., 2. ve 3. Çocuk: SAYARLAR SAYANLARI
(diğer çocuklar ayağa kalkıp kız ile birlikte şarkıyı söyler)
ÇOCUKLAR: Ama oyunu bozanları, arkadaşını üzenleri seyret olup bitenleri. (1. kız mendili alır, çıkarlar.)
Müzik: La Valse D’Amelie
ANLATICI: Baharistan’da oyun bozanlık yapanlar iki gün boyunca oyunlara katılma hakkını kaybeder ve dışlanırmış. Bu üçlünün başına da aynı şey gelmiş. (çıkar)
1.ÇOCUK: Baharistan insanları nıynıy nıynıy nıynıynıy! Oynatmazlarsa oynatmasınlar! Pışıık! Sanki onların o saçma oyunlarına kaldıydık!
2.Ç: Ama…
3.Ç: Of ya! Ne güzel oynuyoduk n’apıcaz şimdi?
1. Ç: Pisler!
2.Ç: Ama, şey…
3.Ç: Acaba ne yapsak hı? Nereye gitsek?
1.Ç: Deliler!
2.Ç: Ama… biz de hakattik galiba…
1.Ç: Bana bak sen kimin tarafındasın?
2. Ta…ta taraf? Na..na…sı taraf?
1.Ç: Basbayağı taraf işte oğlum. Hangi tarafa oynuyorsun dedim. Hangi tarafa?
3. Ne tarafa?
1. Ne?
3. Ne tarafa gidiyoruz dedin? Demin duyamadım da.
1. Yoruldum, sizi bilmem ama ben eve gidiyorum.
3. Yok ya eve gitmeyelim, tiyatroya gidelim mi? Yok daha dün gittim,
konser? I-ıh. Bence en iyisi kütüphaneye gitmek. Bak bu şahane fikir ha.
Kim ne isterse onu yapar ben kitaphaneye takılırım, sen müzikhaneye, sen de filmhaneye. Hem kütüphanenin leziz keklerine ve nefis limonatasına kim hayır diyebilir ki?
2. Galiba karnım acıktı.
1. Bari çabuk gidelim. (çıkarlar)
Müzik: La Valse D’Amelie
ANLATICI: Ve böylece kütüphanenin yolunu tutmuşlar. Kütüphanede kitap okumuş, film izlemiş, müzik dinlemiş, kek yiyip limonata içmişler. Akşam evlerine gidip yatmışlar. Sabah kalkıp okula gitmişler ama iki günlük dışlanma cezaları olduğu için kimse onlarla konuşmamış. Okul çıkışı canları fena halde sıkılmaya başlamış. Okul kapısının önünde oturmuşlar. Saatlerine bakmışlar. Oyunsuz geçecek olan on saat.
1.,2.,3. ÇOCUK: OOFFF! Oyunsuz nasıl geçecek bu on saat?
Müzik: La Valse D’Amelie
Hele bu çocuk, bu çocuk neredeyse sıkıntıdan patlayacakmış. Kütüphaneden ödünç aldığı kitabı okurken aklına bir oyun gelmiş.
2. BÖLÜM: SIRÇA KÖŞK
(3. Çocuk arkadaşlarından uzaklaşır, okuduğu kitabı katlayıp beline sokar. tekrar arkadaşlarının yanına döner.)
3. Arkadaşlar ben bir kitap okudum.
3. Arkadaşlar ben bir kitap okudum.
1.Ben iki yüz, üç yüz tane okudum sen bir tane okudun da başın göğe mi erdi? Yow! Eeerdi! Ha! Er-di?
3. Yow. I-ıh. Yow yow a-ah! Errmedii. Hah eermedi. Ama geldi yeah geldii.
1. Ne geldii?
3.Aklıma hı-hı aklıma dum tıs aklıma, yeah aklıma bir fikir geldi.
2.Peki şey peki off peki peki peki kitabın adı neydi?
3. Sırçaaa Köşk
1. Sırça ne ya?
2.Cam gibi bir şey herhalde.
1.Yazarı kim?
3. Sabahattin Ali.
1. Tanımadım. Ee aklına ne geldi?
3. Arkadaşlar bu kitapta üç kafadar var, aynı bizim gibi. Bir köye gitmişler önce herkesi aşağılamışlar, sonra insanları kandırıp kendilerinin üstün olduğuna inandırmışlar. Herkesi kendi çıkarları için kullanmışlar.
2. Cık cık cık.
3. Yani ben de düşündüm ki, biz de herkesten üstün olacağımız, herkese emir vereceğimiz ve de hiç atılmayacağımız bir oyun kurabiliriz.
2. ÇOCUK: Ama iki gün dışlanma cezamız var.
1. Hadi ya?
3. Bi dakka bi dakka, cezamız kalkınca bizi kimsenin atamayacağı bir oyun oynayabiliriz diyorum.
1. O pisliklere günlerini gösterebileceğimiz bir oyun.
2. Öf yettin artık ama! Pislik diyip duruyorsun. Hatalı olan bizdik.
1. Ben hatalı falan diilim.
2. Öyle mi kıza kim çelme taktı?
1. O da önüne baksaydı canım.
3. Tartışmayın. Bu oyunu oynamak istiyorum. Çabuk pislik lafını geri al.
1. Tamam tamam pislik lafını geri alıyorum.
2. “deli” de demiştin.
3. “deli”yi de geri al
1.”Deli”yi de geri alıyorum.
3. Oldu mu tamam mı. Gidip şu oyunu düşünelim, cezamız kalkar
kalkmaz oynayalım. (Çıkarlar)
Müzik: La Valse D’Amelie
ANLATICI: Gidip plan yapmışlar ve planlarını uygulayacakları en doğru zamanı beklemişler.
4. BÖLÜM SIRÇA KÖŞK’ÜN REKLAMI
Müzik: La Valse Des Vieux Os
Baharistanlılar elele girerler yerde halka olup yağ satarım bal satarım oynarlar. Üç kafadar girer ellerinde top vardır. topu bir kenara koyar ve oynyanları seyrederler. oynayanlar üç kafadarın oyuna girmesi için açılırlar. 3. çocuk planı unutup koşar ama 1. çocuk onu yakalar. oynayanlardan biri onları oyuna çağırır. onlar umursamadıklarını belirtirler. baharistanlılar da “peki madem” diyip oynamaya devam ederler. ama üç kafadar oynayanlarla alay edip onların taklidini yapar. oynayanlar buna bozulur ve dururlar. üç kafadar ellerine topu alıp birbirlerine sanki çok değerli, önemli bir şey yapıyorlarmış gibi topu atarlar. bazı baharistanlılar da ellerini uzatır topla oynamak için ama onlara vermezler.
1. OĞLAN: Ben de sizinle oynayabilir miyim?
1. Tabi, oynayabilirsinin. Ama bütün kuralları kabul etmen gerek.
1. OĞLAN: Tamam.
2. KIZ: Neden tamam diyosun? Burada bütün kuralları birlikte koymuyor muyuz?
1. Hey, bücür otur yerine.
2. KIZ: Oturmuyorum.
3. KIZ: Aldığın ceza yetmedi mi?
1.Ya ben onun rahatı için söyledim. oturmazsa oturmasın. pıst sen başlasana.
3. Ar-ka-daş-laar bu oyun dünyanın her yerinde bilinen ve oynanan bir oyundur. A-me-ri-ka-daaa, Av-ru-pa-daaaa heer yerde 10 numara bir oyundur.
1. Yoksa bunlar bilmiyorlar mı?
2.Bilmiyor musunuz?
ÇOCUKLAR: Yoo.. Bilmiyoruz.
(Üç kafadar şaşırmış gibi yapar ve gülmeye başlarlar)
3. bazı baharistanlılar ne kadar da cahil oluyor yahu. Yürüyün gidelim. Bu oyun bilmeyenlerle oynanmaz.
2.Hıı, hiç zevkli olmaz.
1.OĞLAN: Durun durun, anlatır mısın?
3. Hiç anlatma, bilmiyorlarmış…
3.KIZ: Merak ettim. Anlat lütfen.
2.OĞLAN: Kuralları ne?
3. Ar-ka-daaaş-laar bu oyun topla oynanır. Çok zevkli, heyecanlı bir oyundur. Nasıl bilmezsiniz. Kuralları da ebe koyar. Ebe biziz, ne istiyorsak yapmalısınız.
1.Off amma uzadı oynuyor musunuz oynamıyor musunuz?
1.OĞLAN: Ben varım.
2.OĞLAN: Ben de.
3.KIZ: Ben de.
4. KIZ: Beni de alın.
(Diğer çocuklar kalır ve seyretmek için kenara çekilirler.)
1. Haydi başlıyoruz ama mızmıklık etmek oyunu bırakmak yok. Tamam mı?
OYUNA KATILANLAR: Tamam.
Müzik: Comptine D’une Autre Ete-L’Apre
( Üç kafadar tek kelimelik emirler yağdırarak çocuklara bazı işler yaptırırlar. Daha sonra topla yakar top benzeri bir oyun oynarlar. Ama oyun gitgide vahşileşir top taşa dönüşür ve ortadaki çocuklara çarptıkça çocuklar birer birer düşerler. Düşen çocukları seyreden arkadaşları alıp çıkarır. Seyreden bir çocuk oyunu bozmak ister ama başaramaz. Ortadaki çocuklar gidince üç kafadar kendi kendilerine kalır. Taşı birbirlerine atarlar. 2. çocuk taşı 1. çocuğa atar. 1. çocuğun burnu kanar. 2. Çocuğa saldırır. 2. ve 1. kavga etmeye başlarlar. 3. çocuk onları ayırmaya çalışmak için gider. Ama sürüp giden kavgaya kendini kaptırır ve onlara vurmaya başlar. 1. ve 2. yere yığılır. 3. sinirle çıkar.)
(4. Kız onları durudurmak için girer ancak geç kalmıştır yerde yatanları görünce yardım çağırmak için çıkar.)
Müzik: La Dispute
(4. Kız çıkınca 2. ve 1. çocuk doğrulur birbirlerine bakarlar. diğer çocuklar girer onların yanına otururlar. 1. KIZ girer 3. Çocuk’u getirmek için çıkar. 3. Çocukla birlikte tekrar girer.)
ANLATICI: Masalımızın başında da söylemiştik Bahar diye bir çocuğun kafasındaymış Baharistan. İşler böyle olunca Bahar’ın başı ağrımış, Baharistanlılar ise çok üzülmüş.
ANLATICI: Oturup uzun uzun tartışmışlar, ne yapabiliriz diye konuşmuşlar.
(Baharistanlılar bir kolaylaştırıcıdan söz isteyerek, tartışıp meseleyi çözmeye çalışırlar. sonra 1. çocuk 1.Kıza elini uzatır, kız da ona elini uzatır el sıkışırlar. 3. çocuk 1. ve 2. çocuğa el uzatır el sıkışırlar. kolaylaştırıcı elini ortaya koyar ve diğerleri ellerini kolaylaştırıcının elinin üstüne koyar.)
KOLAYLAŞTIRICI: Bu mesele çözüldüğüne göre. Bize birer oyun öğretin ama içlerinde kavga dövüş olmasın.
Müzik: La Valse Des Monstres
( Üç kafadar sırasıyla “şeytan” , “tuz- şeker” ve “ebe tura” oyunlarını oynatırlar)
ANLATICI: Ve böylece Baharistan’da kardeşlik sağlanmış.
Müzik: Le Banquet
ANLATICI: Bir, (Sahnedeki çocuklar çıkarlar) iki, üç, dört, beş, altı, yedi, sekiz, dokuz, on, sağım solum sobe, saklanmayan ebe. (Oyuncular tek tek çıkar anlatıcı onları ebeler, ebelenen oyuncu selam verir arkaya geçer herkes ebelenince toplu selam verir çıkarlar.)
