Yalan. Kimi işe geç kalınca başvurur ona, kimi işyerinde yükselmek için. Sokaktaki belediye işçisi de ünlü müzisyen de zora düşünce sığınır arkasına. Freiburg Devlet Tiyatrosu bir yıldır bu yalanları sahneye taşıyor. Christoph Frick’in yazıp yönettiği Palavracı ve Dolandırıcı adlı müzikli oyunla ilk kez Garajistanbul’da Türk izleyicisinin karşısına çıkmaya hazırlanıyor.
Freiburg Devlet Tiyatrosu yüz yaşında köklü bir ekip. Almanya’da sık sık klasik oyunlar sahnelemelerine rağmen son dönemde deneysel oyunlara ağırlık verdiler. Palavracı ve Dolandırıcı da bu oyunlardan biri. Aslında tam olarak oyun denemez. Çünkü sahnede rol alan dokuz kişiden ikisi dansçı, ikisi müzisyen. Herhangi bir oyunculuk deneyimleri yok. Ancak kendilerine biçilen rolleri başarı ile oynuyorlar. Oyun başından sonuna kadar yalan söyleyen insanları anlatıyor. Yaklaşık bir buçuk saat süren gösteride mekan ve hikâye sık sık değişiyor. Bazen seyyar bir araba ile sokak oluyor sahne, bazen ev, bazen işyeri. Popstar olmak isteyen birinin hikâyesine değiniliyor, işyerinde yükselmek isteyenlerin hayatına ayna tutuluyor. Aşağılık kompleksini yenmeye çalışan biri sürekli felsefik cümleler kurarak ortalıklarda dolaşıyor. Hayatın içinden birbirinden farklı hikâye paylaşılıyor izleyiciyle. Herkes profesyonel bir yalancı. Yalan söyleyerek bir yere gelen bu insanlar sayesinde seyircinin kendini sorgulaması sağlanıyor.
Aynı kostümleri giyen, perukları takan ve birbirine tıpatıp benzeyen dokuz oyuncu, oyun boyunca sahneden hiç inmiyor. Kapitalist sistemin içinde birbirine benzer hale gelen oyuncular, farklı koreografilerle canlandırmalar yapıyor, dans edip, canlı müzik eşliğinde şarkı söylüyorlar. Oyunun yönetmeni Christoph Frick, palavracı ve dolandırıcıyı birbirinden ayırıyor. Ona göre palavracılar özel yeteneği olan üst düzey insanlar. Olmayan bir şeye dahi herkesi inandırabilme yeteneğine sahiplerdir. Dolandırıcı ise herkes olabilir. Frick, oyunu ‘dolandırıcıyım, dolandırıcısın, dolandırıcıyız’ sözü ile özetliyor.
İsviçre’deki Klara Tiyatrosu’nun kurucusu olan yönetmen, bu oyun için kadroyu özel seçmiş. Daha önce Çehov, Shakespeare gibi klasiklerin modern yorumlarını sahneye taşımasına rağmen, yönetmen olarak çalıştığı Freiburg Devlet Tiyatrosu’nda sosyal sorunlara değinen projelere yönlenmiş. Özellikle Freiburg halkı çevre temizliği konusunda çok duyarlı olduğu için bu sorunları içeren oyunlar yazmış. Ardından bütün dünyanın ilgi alanına giren dolandırıcılığı sahneye aktarmış. Bazı filozof ve oyunlardan alıntıların yapıldığı oyun çalışma sürecinde son şeklini almış.
KRİZ OYUNA İLGİYİ ARTIRDI
Dolandırıcı ve Palavracı oyununun prömiyeri tam bir yıl önce Almanya’da yapıldı. Yani global krizin patlak verdiği dönemde. Bu kriz oyuna olan ilgiyi üç kat artırmış. Neden mi? Frick, “İnsanlar bir sabah uyandıklarında her şeyin farklı olduğunu gördü. O güne kadar kendilerine kocaman yalanların söylendiğini öğrendi. Meğer her şey yolunda değilmiş. Bu krizle maske düştü.” diyor.
Kriz dünyaya yayılırken Alman izleyiciler oyunu daha fazla benimsemiş. Oyun Almanya ve Avrupa turnesinde otuz kez sahnelenmiş. Daha önce Orhan Pamuk’un Kar adlı romanını tiyatro sahnesine aktaran Frick, oyun yazma fikrini şöyle açıklıyor: “Berlin’in bazı eyaletlerinde aynı çocuk arabasını kullanan, aynı elbiseleri giyen yüzlerce insan var. İnsanlar özgürleştikçe birbirine benzemeye başladı. Bireyselleşti. Kendini kandırdı. Ben de oyunda bu tür insanlara yer verdim.”
‘İngiltere’de Shakespeare geleneğini devam ettiren tiyatrolar var. Almanya’da neden B. Brecht oyunlarını yorumlayan tiyatrolar yok?’ diye soruyoruz yönetmene. Frick, “Almanya’da maalesef böyle bir çaba yok. Alman yazarlara öncelik verelim kaygısı da kimsede yok. Berlin Tiyatro Topluluğu Brecht oyunlarını sahneye koyuyor ama farklı oyunlara da yöneliyor. Biz Devlet Tiyatrosu olarak bütün eserleri canlı tutmak zorundayız.” diyor. Garajistanbul ve Freiburg Devlet Tiyatrosu arasında devam eden Kabine projesinin bir parçası olan oyun, bugün ve yarın Beyoğlu Garajistanbul sahnesinde sergilenecek. Oyunun başlama saati ise 20.30.
Ayhan Hülagü
