Sanat Meclisi’nin hazırladığı, Ağustos ayında gerçekleşen hak ihlallerini içeren raporu okurlarımızla paylaşıyoruz:
2022 yazı Ağustos ayı ile noktalanırken sanat alanı yasaklarla adeta rekor kırdı. İşte 2022 Ağustos’unda sanat alanının başına gelenler:
- Balıkesir Burhaniye Kaymakamlığı, 17-21 Ağustos tarihlerinde gerçekleşmesi planlanan Zeytinli Rock Festivalini, ‘kamu güvenliği ve sağlığı, toplumun huzuru, çevrenin korunması’ nedeniyle yasakladı. Burhaniye Kaymakamı İlyas Memiş imzasıyla yayınlanan yasak kararında, “Vatandaşlarımız tarafından yapılan yoğun şikâyet ve yakınmalar göz önüne alınarak, kamu güvenliği ve sağlığı, toplumun huzuru, çevrenin korunması amacıyla uygun görülmemiştir” ifadeleri var. Daha önceki yıllarda düzenlenen Zeytinli Rock festivallerinde güvenlik, asayiş, trafik, çevre sorunları gibi istenmeyen durumlar ortaya çıkmış, bazı “hassas” vatandaşlarımız da onu hatırlayıp bu sene bu festival olmasın diye yoğun şikâyet ve yakınmalarda bulunmuş… Ve kaymakamlık bunu göz önüne almış; kamu güvenliği ve sağlığı, toplumun huzuru, çevrenin korunması amacıyla bu festivali uygun görmemiş… Öyle demiş kaymakamlık verdiği cevapta ve etkinliği organize edenlerin bilgilerine rica etmiş! Mor ve Ötesi Müzik Grubundan gelen tepki söyle: “Bu yaz, yasakçılığın son yazıdır. Birlikte şarkılar söyleye söyleye bu deli gömleğini yırtıp atacağız. Müzik yasaklanamaz.”Redd Grubu: “Müziğe uygulanan tüm yasakları, gericiliği, bağnazlığı, sığındığı çapsız bahaneleri, büründüğü takiyeciliği her daim reddettik ve devam edeceğiz. 20 yıldır gençliğimize gölge etmiş, bu ‘kötü, vasat’ zihniyet yakında son bulacak. O gün daha büyük festivaller yapacağız.” Müzisyen Gökhan Özoğuz: “Toplumun huzurunu kaçıran tüm unsurlara, düzenbazlıklara, haksızlıklara karşı birlik olan gençlerin festivalidir. #zeytinlirockfestivali. LeMan Dergisi Genel Yayın Yönetmeni Tuncay Akgün: “Zeytinli Rock Festivali yasaklanmış. Ülkenin neşesini çaldılar. ”Müzisyen Bengisu Ünalan: “Artık bırakın gençliğimizi özgürce yaşayalım. Kaç aydır beklediğimiz hayallerimizi mahvediyorsunuz, yeter. ”Müzik Yazarı Naim Dilmener: “Zeytinli Rock Festivali yapılamıyor; yasaklandı… Şimdi anladınız mı pandemi sırasında müzik yasaklarının neden sıkı/sıkı korunduğunu, uzatıldığını?” Müzisyen Burhan Şeşen: “Her türlü konser ve festival yasağına hep birlikte karşı durursak yol alırız. ‘Onun festivali yasaklandı benim ki değil oh be!’ dersek bu yılan hepimizi sokar… Soktu da işte!” Yazar Can Gürses: “Bazı üniversitelerin mezuniyet törenlerini de benzer güvenlik gerekçeleriyle yasaklanmaya kalkmışlardı. Herkes biliyor ki ortadaki tek güvenlik tehdidi, giderek artan gericilik.” Bu konuda MÜYORBİR, MESAM, MSG ve MÜYAP ortak bir açıklama yaptı: “Son dönemlerde bazen kadın solistlerin kıyafetleri, bazen etnik dillerin kullanımı, bazen politik farklılıklar çoğunlukla da halkın örf ve adetlerine aykırılık, hatta müzik emekçilerimiz ve yüz binlerce izleyiciyi zan altında bırakan ağır ithamlar gerekçe gösterilerek festivallerin ve konserlerin yasaklandığına tanık oluyoruz. Festivalleri bir kalemde iptal etmek yerine yapılmaları için el birliği ile mücadele edilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Unutmayalım ki devletimizin, anayasamızca tanımlanan görevleri arasında ‘sanat faaliyetlerini ve sanatçıyı korumak’ da var. Etkinliğin yapılabilmesi için gerekli önlemleri almak yerine iptal etme kararı alan Burhaniye Kaymakamlığına sesleniyoruz: Sizi, festivalde sahne alacak binlerce müzik emekçisini ve ailelerini, konserlerden evine ekmek götüren sektör bileşenlerini, festivali dört gözle bekleyen yüz binlerce müzikseveri düşünerek kararınızı gözden geçirmeye davet ediyoruz. Festival ve konserlerin iptal edilmediği aksine gerçekleştirilmesi için tüm imkânların seferber edildiği bir iradenin toplumsal barış ve huzura büyük katkılar sağlayacağına inanıyoruz. Hepimizin müziğin birleştirici gücüne ihtiyacı var.” Yükselen tepkiler ve sanat kurumlarının ortak protestosu sonucu festival Eylül ayında mahkeme kararı ile etkinliğini yapabilecek.
- Mardin Derikli Soprano Pervin Çakar, konser vermek için Mardin Artuklu Üniversitesi salonunda başvuru yaptığını belirterek repertuarında Kürtçe olduğu için salon verilmediğini şöyle duyurdu: “Konser repertuarımı istediler. Repertuarımda Kürtçe eserlerin olması sebebiyle bana konser salonunu vermediler. Şehrimde konser veremememin hüznünü yaşıyorum. Bir sanatçının repertuarında hangi diller var diye sorgulanmaz. Bu insanlık suçudur.”
- Her yıl 15 Ağustos’ta Gökçeada’da düzenlenen Meryem Ana Panayırı’nın CİMER’e yapılan ‘şikâyet’ üzerine iptal edildiği duyuruldu. Panayırın organizasyonunu İmroz Eğitim ve Kültür Derneği üstlenmişti. Derneğin elde edeceği gelir eğitim-öğretim faaliyetleri ve Tepeköy’ün ihtiyaçları için kullanılacaktı. Etkinlikte, geleneksel dans ekibi eşliğinde Petros İmvrios, Lambros Kafkulas ve Troia Trio sahne alacaktı.
- Türkiye’nin en büyük müzik festivalleri arasında yer alan Milyon Fest Fethiye, Muğla Valiliği tarafından iptal edildi. Valiliğin kararına tepki gösteren Fethiye Belediye Başkanı Alim Karaca, “Milyon Fest, valilik tarafından iptal edildi. Gerekçesi yok. Biz idari mahkemeye başvuracağız. Kendine yakın insanların konserleri iptal edilmiyor ama gençlerimizi İnlice plajında 16 sanatçıyla buluşturacağımız konser iptal ediliyor” dedi.
- Boğaziçi Üniversitesi yönetimi, üniversite bünyesindeki Mithat Alam Film Merkezi yöneticileri Zeynep Ünal ve Elif Ergezen’i görevden almakla kalmadı, kampüse girişlerini de yasakladı. Yönetmen Nuri Bilge Ceylan: “Üzülerek görüyorum ki üniversite, 2021’in başından beri özgürlükçü gelenekten giderek uzaklaşıyor. Mithat Alam’ın vizyonunu bugünlere başarıyla taşımış Zeynep Ünal ve Elif Ergezen’in görevden alındığını duyduğumda üzüldüm, merkezin geleceği için endişelendim. Benim için Mithat Alam Film Merkezi’nin geleceği ile karar hakkı en başta öğrencilerdedir, ardından da Mithat Alam Eğitim Vakfı’nın tasarrufundadır. ”Yönetmen Reha Erdem: “Mithat Alam Film Merkezi 25 yıla yakın bir süredir Türkiye’deki sinema hayatının en değerli kurumlarından biri oldu. Merkezin iki yöneticisinin rektör imzası ile görevden alındığına, yapılan açıklamaların yaşananlara asla uymadığına kaygı ve üzüntüyle tanıklık ediyorum. Türk sinemasına emek vermiş yönetmenlerden biri olarak sürecin bu şahane kuruma zarar vermeyeceğini umuyor, dikkatle izliyorum. ”Yönetmen Pelin Esmer: “Sanat gönül işidir, merkez bir işletme değildir, herkese açık bir evdir ve öyle devam edecektir. Özerk yapısına rağmen üniversite yönetimi tarafından görevinden alınan, merkeze yıllarca emek ve gönül vermiş Zeynep Ünal ve Elif Ergezen’in en kısa zamanda görevlerine geri getirilmesini istiyoruz.” Oyuncu Hale Soygazi: “Boğaziçi Üniversitesi Mithat Alam Film Merkezi, sinema bölümü olmadan, pek çok sinemacı yetiştirmiş ülkedeki tek üniversitedir. Bu mirası güçlü tutan insanların ait oldukları yere bir an evvel geri dönmelerini, Merkez’in yine öğrencilerle biz sinemacıları bir araya getirmesini diliyorum.”
- Sanatçı Gülşen gözaltına alındı. Verdiği bir konserde imam hatip liselilere yönelik sözleri nedeniyle gündeme gelen Gülşen hakkında soruşturma başlatılmıştı. Gülşen için ‘halkı kin ve düşmanlığa tahrik etme veya aşağılama’ suçundan soruşturma açılmıştı. Gülşen, “Uzun yıllardır birlikte çalıştığım çalışma arkadaşlarım ile iş ve çalışma ortamında yapmış olduğum bir espri toplumu kutuplaştırmayı hedefleyen kimseler tarafından öne çıkarılarak yayınlanmıştır. Sözlerimin ülkemizdeki kutuplaştırmayı hedefleyen kötü niyetli kimselere malzeme vermiş olmasından dolayı üzgünüm. İnandığım özgürlüğü savunurken, eleştirdiğim radikal uca kendimin savrulduğunu görüyorum. Videodaki söylemimden rahatsızlık duyan ve incinen herkesten özür diliyorum. Daha başka bir dil bulmalıydım; bulacağım.” Şeklinde bir açıklama yaptı. Yükselen tepkiler üzerine Şarkıcı Gülşen “adli kontrol” ve “evden çıkmama” koşuluyla cezaevinden çıkarıldı.
- Ceyhan Belediyesi’nin 30 Ağustos Zafer Bayramı kapsamında düzenlediği İlkay Akkaya konseri kaymakamlık tarafından yasaklandı. Kaymakamlığın yasak yazısında konserin ‘genel güvenlik, kamu düzeni, emniyet ve asayiş yönünden’ uygun görülmediği ifade edildi. AKP destekçisi Yeni Şafak gazetesi, İlkay Akkaya’nın konserini “CHP’li Ceyhan Belediyesi 30 Ağustos kutlamaları için PKK destekçisi İlkay Akkaya’yı uygun buldu” haberiyle hedefe koymuştu. İlkay Akkaya’ya bir yasak da Mardin’den geldi. 24 Eylül’de Kamor Millet Bahçesi amfi tiyatro açık alan sahnesinde vereceği konser de , Mardin Valiliğince yasaklandı. Valilik, yasak kararı için “ekipte terör örgütü öven faaliyetlerde bulunan biri var” iddiasını öne sürdü. Yasak kararını sosyal medya hesabından duyuran Akkaya, şunları söyledi:“Yasaklamalara biri daha eklendi ve belli ki çoğalacak. 34 yıl boyunca yüzlerce kez yaşadım bunu. Bulunduğum her sahnede yalnızca eşitliğin, adaletin, sevginin ve özgürlüğün şarkılarını söyledim. Bu duyguyu mümkün olan en geniş alana taşımaya çalıştım. Bundan sonra da böyle olacak. Bu benim yolum ve asla vazgeçmeyeceğim.” Yasak kararını sosyal medya hesabından duyuran Akkaya, şunları söyledi: “Bulunduğum her sahnede yalnızca eşitliğin, adaletin, sevginin ve özgürlüğün şarkılarını söyledim. Bundan sonra da böyle olacak. Bu benim yolum ve asla vazgeçmeyeceğim.”
- İstanbul Okan Üniversitesi Konservatuvarı Tiyatro Bölümü öğretim görevlileri, üniversite yönetiminin anti-demokratik bir tutumla aldığı konservatuvarı Hasanpaşa Kampüsü’nden Tuzla Kampüsü’ndeki sağlıksız binaya taşıma kararını protesto ederek bir açıklama yayımladı. Öğretim üyeleri, “öğrencilerinin yanlarında olduklarını” vurguladıkları açıklamalarında, “2022-2023 akademik yılı özel yetenek giriş sınavlarından çekildiklerini” bildirdiler. Açıklama şöyle: Biz İstanbul Okan Üniversitesi Konservatuvarı Tiyatro Bölümü öğretim görevlileri, Konservatuvarımızın kuruluşundan beri bünyesinde yer aldığı Hasanpaşa Kampüsü’nden Tuzla Kampüsü’ne taşınacağını, ani ve beklenmedik bir şekilde öğrendik. Bu karar 2022-2023 akademik yılı giriş sınavları hazırlığının son aşamasında, üniversite mütevelli heyeti başkanı tarafından, maalesef üniversitenin yetkili kurulları dahil hiç kimseye danışılmadan, sorulmadan tek taraflı olarak aceleyle uygulamaya koyulmuştur. Bu nedenle önceden planlanıp ilan edilmiş giriş sınavları bile ertelenmek zorunda kalınmıştır. Eğitimin sağlıklı şekilde devamına ilişkin koşullar hiç düşünülmeden, ani ve plansız kampüs değişikliğinin yaratacağı çok boyutlu maddi ve manevi kayıplar görmezden gelinerek, zamanında ilgili taraflara tebliğ edilmeksizin, asgari iletişim gözetilmeden alınmış bu karar ve tüm iyi niyetli girişimlere rağmen kararın aceleyle uygulamaya koyulmuş olması, öğretim üyeleri ve öğrencilere hiçbir söz hakkı, tercih fırsatı, hareket alanı tanımamaktadır.” Okan Üniversitesi’nde başta yönetmen ve öğretim üyesi Murat Karasu olmak üzere 21 öğretim üyesi olumsuz koşullarda eğitim yapılma girişimine karşı direnişlerini sürdürüyorlar.
- MHP’li vekil, tiyatro oyununu jurnallemiş. MHP’li Kılavuz’un, Demirtaş’ın öykülerini sahneye taşıyan Merhaba Sanat Tiyatrosu ile salon tahsis eden Mersin Büyükşehir Belediyesi’ni jurnallediği ortaya çıktı. MHP Mersin Milletvekili Olcay Kılavuz’un, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun yanıtlaması istemiyle verdiği bir soru önergesinde, tutuklu Selahattin Demirtaş’ın öykülerini sahneye taşıyan Merhaba Sanat Tiyatrosu ile salon tahsis eden Mersin Büyükşehir Belediyesi’ni jurnallediği açığa çıktı. Mersin’in en köklü tiyatro gruplarından olan Merhaba Sanat Tiyatrosu, Demirtaş’ın Seher ve Devran kitaplarında yer alan “Seher”, “Deniz Kızı”, “Direnmek Güzeldir” ve “AVM” öykülerini sahneye taşımıştı.
İktidar 2022 yazında sanat alanına topyekûn bir savaş açtı. Geçmişte tek tek konser yasaklamaları varken bu yaz onlarca sanatçının yer aldığı festivaller topyekün yasaklandı. Geçmişte hedefte politik müzik yapan topluluklar varken şimdi iktidar yanlısı olmayan tüm sanatçılar hedefte. Sanat alanı bir araya gelerek yasaklara karşı topyekûn bir politika ve mücadele belirleyemezse yok olma tehlikesi ile burun burunadır. İktidarın seçim yoluyla değişimi de sanat alanını ferahlatmayacaktır. Geriye dönüp baktığımızda, 100 yaşına bir adım kalan Cumhuriyet Tarihinde hiçbir iktidarın – kimi özel durumlar haricinde- eskilerin koyduğu yasakları kaldırma cesaretini gösteremediğini görüyoruz.
