Sanat Meclisi’nin hazırladığı, Eylül ayında gerçekleşen hak ihlallerini içeren raporu okurlarımızla paylaşıyoruz:
Sonbaharın ilk ayı uçup gitti. Yeni sezona hazırlık yapan sanat alanının karşısında ise yine yasaklar ve baskılar vardı. İşte Eylül 2022 sanat alanının başına gelenler:
- Kültür Bakanlığı; 2021-2022 sezonunda verilen devlet desteğinin, Moda Sahnesi’ne ‘Yeraltından Notlar’ oyunu için verilmesini Özel Tiyatroların Projelerine Yapılacak Yardımlara İlişkin Yönetmeliği’nin ‘sanatsal yetersizliği’ de içeren 8. maddesini gerekçe göstererek uygun bulmamıştı. Komisyonu’nun iki üyesi, “Türk örf ve adetlerine, geleneklerine aykırı oyunlar sergiliyorlar” diyerek bir ret gerekçesi açıklamıştı. Moda Sahnesi ise, bu karar nedeniyle Kültür Bakanlığını mahkemeye vermişti. Ankara 17. İdare Mahkemesi, Kültür Bakanlığı’nın kararını hukuka aykırı buldu.
- Atiye dizisinin senaryosunun yazar Ece Özbaş tarafından 2017 yılında yazılan ‘Sihrin Kovulmuş Melekleri’ adlı kitaptan çalıntı olduğu iddia edildi. “Yaklaşık yirmi keskin benzeşme ile esinlenmenin ötesinde bir intihal yakaladık” diyen Özbaş’ın avukatı, “Yapımcıyı bulduk, kanuni haklarımızın himayesi babında önce uzlaşma yollarını aradık ama öyle tepeden baktılar ki birkaç ay sonra aldığımız cevap, ‘Hayır, sizinle anlaşamayız’ oldu” açıklamasını yaptı. Yazar Ece Özbaş ise, “Düşünün çocuğunuz var, annesi olduğunu biliyorsunuz, fakat o çocuk sizi bilmiyor. Haykırıyorsunuz, kimse dinlemiyor, o benim diyorsunuz umursayan yok. Gerçekten çok acı bir durum” ifadelerini kullandı.
- Daha önce de birçok etkinliğin iptal edilmesi için şarkıcıları ve müzik gruplarını hedef gösteren ‘Müdafaa-i İslam Hareketi’ adlı oluşum ile Diyanet ve Vakıf Çalışanları Sendikası Genel Başkanı Mustafa Çopursuz, İranlı müzisyen Mohsen Namjoo’nun Türkiye’de vermeyi planladığı beş konserin “Kur’an-ı Kerim’le alay ediyor” gerekçesiyle iptal edilmesi çağrısı yaparak bir kampanya başlattı. Namjoo’nun hedef gösterilmesinden sonra Bursa ve Konya’daki konserleri iptal edildi. Bilet satışları ise durduruldu. Namjoo’nun 2 Aralık’ta İstanbul, 3 Aralık’ta Bursa, 7 Aralık’ta Ankara, 8 Aralık’ta Konya, 10 Aralık’ta ise Van’da konser vermesi planlanıyordu. Namjoo ise, her zaman ilham aldığı kutsal kitapla asla alay etmediğini söylemişti.
- ‘Akılsız halk’ söylemi nedeniyle oyuncu İlyas Salman’ın ‘Türk milletini aşağılama’ suçundan 6 aydan 2 yıla kadar hapsi istendi. Mahkeme, sanığın mütalaaya karşı savunma yapması için süre vererek duruşmayı erteledi.
- Sanatçı Xecê’nin Şırnak Üniversitesi Kongre ve Kültür Merkezi’nde 4 Ekim’de düzenleyeceği konser hiç bir gerekçe gösterilmeden rektörlük tarafından iptal edildi.
- Kovid-19 salgını sürecinde getirilen yasaklar ve sanat kurumlarının yeterince desteklenmemesi tiyatrolara darbe vurdu. Salonların birçoğu kepenk kapattı. Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, koronavirüs salgının, sinema ve tiyatro sektörüne etkisiyle ilgili soru önergesini verdiği cevapta, 2021 yılı itibarıyla Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü’ne kayıtlı 608 özel tiyatrodan sadece 105’inin aktif olarak faaliyet gösterdiğini açıkladı. Buna göre 503 tiyatro faaliyetini durdurdu.
- Aleyna Tilki’nin 2022 Pırlanta Pirinç Kültür ve Sanat Festivali kapsamında ilçede 24 Eylül Cumartesi günü vereceği konserin, Tilki’nin İstanbul’da yapılan LGBTİ+ karşıtı eyleme yönelik “LGBTİ + karşıtı yürüyüş ne ya? Toplumda yarattığınız ayrımcılığın bir karması yok mu zannediyorsunuz? Duygu ve tensel dünyalarımızın protesto edilmesi doğaya aykırı! Zihniyetler çok korkunç” şeklindeki tepkisi nedeniyle MHP’li Osmancık Belediyesi tarafından iptal edildiği duyuruldu. Osmancık Belediyesi tarafından yapılan yazılı açıklamada ise şu ifadelere yer verildi: “İlçemiz kadim medeniyetlere ev sahipliği yapmış tarih ve kültür şehridir. Osmancık halkı, sanata ve sanatçıya büyük değer vermektedir. Ancak şarkıcı Aleyna Tilki’nin röportajlarında ve 17.09.2022 tarihinde sosyal medyada yapmış olduğu kültürümüzle bağdaşmayan açıklamaları, halkımızın nezdinde üzüntüyle karşılanmıştır. 24 Eylül Cumartesi günü düzenlenmesi planlanan konser, bugün itibarıyla iptal edilmiştir.”
- Grup İsyan Ateşi solisti Yılmaz Karaarslan, seslendirdiği türkü ve marşlar gerekçe gösterilerek gözaltına alındı.1 gün karakolda tutuldu, ertesi gün öğlen saatlerinde Çağlayan Adliyesi’ne götürüldü. Savcılıkta sorgusunda Karaarslan’a seslendirdiği türkü ve marşların kayıtları gösterilerek savunma istendi. Karaarslan adli kontrol talebiyle mahkemeye sevk edildi. Yılmaz Karaaslan “yurt dışına çıkış yasağı” koşuluyla serbest bırakıldı.
- HDP’nin Aydın Efeler ilçesinde yaptığı halk buluşması için sahne alan sanatçı Kadir Çat, Kürtçe şarkı söylediği için gözaltına alındı. Sahneden iner inmez gözaltına alınan Çat Aydın İl Emniyet Müdürlüğü’ne götürüldü. Çat’ın savcılık talimatıyla gözaltına alındığı belirtildi. Öte yandan Çat’ın sahneye çıkmadan önce yanına bir grup sivil polisin gelip “Siyasi şarkılar söylemeyeceksin değil mi? Eğer Kemal Pir şarkısını söylersen senin için iyi olmaz” diyerek tehdit ettiği iddia edildi.
- HDP önceki dönem Eş Genel Başkanı Figen Yüksekdağ’ın “Yıkılacak Duvarlar” isimli kitabında, “basın yayın yoluyla örgütsel propaganda yaptığı” iddia edildi. Kitap hakkında basım dağıtım ve satış yasağı konuldu, toplatma ve toplanan nüshaların da imhasına karar verildi.
- Sarıgazi’de düzenlenen geleneksel Sarıgazi Halk Festivali’nde bu yıl da yasak vardı. Festival kapsamında 18 Eylül 2022 Pazar günü Sarıgazi Cem Evi yanında bulunan Pir Sultan Abdal Parkı’nda düzenlenecek emekçi kadın forumu ve çocuk şenliği kaymakamlık talimatıyla yasaklandı. Festival Tertip Komitesi’ne, emniyete çağrılarak yazılı hiçbir evrak verilmeden sadece sözlü beyanlar ile etkinliklerin yasaklandığı beyan edildi. Birçok festivalin, konserin, etkinliğin emekçileri sindirmek için yasaklandığı bu dönemde bu yasaklamaların onları yıldırmayacağını belirten tertip komitesi etkinliklerin her şeye rağmen yapılacağını ilan etti.
- Muğla’nın Fethiye ilçesinde düzenlenmek istenen Milyon Fest’in ardından Çağdaş Fest de yasaklandı. Jandarma’dan alınan izin belgesinin hatırlatılması üzerine, “Öyle bir izin belgesi verilmedi. Açıklama yapmak Kaymakam beyin takdirinde. Biz gerekli yazışmaları yaptık. Kendilerine tebliği yapıldı. Çevreye zarar verileceği için izin verilmedi”.
- İHD’nin Mersin’de düzenleyeceği konserin ardından, “1 Eylül Dünya Barış Günü” kapsamında Balıkesir’in Burhaniye ilçesinde düzenlenecek konserde Halkevi Müzik Topluluğu üyelerinin sahneye çıkarılmaları Burhaniye Kaymakamı ve Emniyet Müdürlüğü tarafından yasaklandı.
Yasakların öbekler halinde sanat alanının üstüne çöktüğü bir süreç tüm hızıyla devam ediyor. İktidar, ifade özgürlüğünü önce yasaklarla ardından kıyıcı yasalar hazırlayarak yok etmeye hazırlanıyor. Hiç bir muhalif cümleye yer olmayan, tahammül edilmeyen bir ortam hazırlanıyor. İfade özgürlüğü için büyük bir mücadele örgütlenmedikçe sanat alanı yasaklardan yakasını kurtaramayacaktır.
