Metin Boran
Ankara Sanat Tiyatrosu (AST) bu yıl kuruluşunun 50. yılını kutluyor. Kuruluşundan bu yana (1963) Türkiye’de en başta politik tiyatronun odağı oldu ve bu minvalde, sahne pratiğinde istikrarlı duruşu ve sanatsal niteliği ile bir gelenek yarattı.
Zamanında gençlere kapısını açtı yüzlerce oyuncuya okul oldu. Sorumluluk bilinci ile toplumsal ve siyasal duyarlılığı ön planda oyunları seyirci ile buluşturarak demokratik savaşımın yanında yer aldı.
Her dönem sahnelediği oyunlarla seyircisine görsel emek mücadelesi, özgürlük arayışı ve eşitlik talebinde politik öznelerle yan yana gelerek her dönem, tüm kadrosuyla sanatsal bir misyon yüklendi. Bu anlayışı ile AST her dönem bütün iktidarların ve faşist odakların hedefi oldu. Ancak AST yılmadı, sorunlar yaşadı, kapanma aşamasına geldi ama kendi küllerinden yeniden doğdu. Her şeye rağmen bildiği yolda ilerledi, dünyadan ve Türkiye’den önemli yazarların metinlerini kendi sanat anlayışı doğrultusunda sahneleyerek bu saldırılara sanat cephesinden inat ve ısrarla yanıt verdi. Yarım asırlık bir tiyatro geleneği nasıl anlatılır? Yasaklamalar, sansürler kapatmalar, grevler, soruşturmalar, cezalar, vergi kıskacında hep gerçeğin peşinden koştu AST. Tıpkı Bertolt Brecht, Henrik İbsen, Anton Çehov, Maksim Gorki, Nazım Hikmet, Aziz Nesin, Orhan Kemal, Vasıf Öngören, Güner Sümer ve daha niceleri gibi…
Ankara Sanat Tiyatrosu 50. yılını geride bırakırken aynı sanat anlayışı ve muhalif duruşunu genç ve dinamik bir kadroyla devam ettiriyor. AST geçtiğimiz ay aralık ayında İstanbul’a gelerek uzun yıllar ihmal ettiği seyircisine Halktan Biri adlı politik bir güldürü ile merhaba dedi. Amerikalı Oyun Yazarı Sam Bobrick’in yazdığı bu iki kişilik politik komedinin çevirisi Ekin Tuncay Turan imzasını taşıyor. Yönetmenliğini İstanbul Şehir Tiyatrolarından Arif Akkaya’nın yaptığı oyunun dekor tasarımı ise deneyimli sanatçı Sertel Çetiner’e ait.
Halktan Biri, kurgusal olarak gevşek dokulu, eleştiri dili cesur ve otoriter politik sistemleri sorgulayan, mizah ve ironi ile kodlanmış iki kişilik bir komedi. Oyunda ekranların tanınan siması Mahir İpek (Tom Walker) ile Devlet Tiyatrosu Oyuncusu Mehmet Atay (Travis Pine) rol alıyorlar. Oyunda çalıştığı kutu fabrikasındaki işinden atılan İşçi Travis Pine yoksul ve yalnız bir hayat sürmektedir. Karısı tarafından da terk edilen Pine işsizlik günlerinde meşguliyetsiz ve öfkelidir, yaptığı tek şey ülkesini yöneten başkana nefret dolu, küfürlü, ağır eleştiriler içeren mektuplar yazmaktır. Bu mektup trafiği devam ederken bir gün, FBI ajanı Tom Walker tarafından evi basılır ve sorgulanır…
Finali trajik bir sonla noktalanan oyunda Yönetmen Arif Akkaya sahne yorumunda, metni yerel unsurlarla destekleyerek ülkemizde yaşanan siyasal ve toplumsal olaylarla paralellik kuruyor ve siyasal bağlamda otoriter anlayışa ciddi eleştiriler yöneltiyor. Gerçekçi bir dekor tasarımı ile sahnelenen oyunda bütün sahne unsurları, siyasal iktidarının yönetme biçimine mizahla karışık ağır eleştiriler içeriyor. Oyun bu haliyle sanki Türkiye gerçeğini anlatıyor gibi…
Arif Akkaya yaptığı reji yorumla yazarın öyküsünü ‘bugüne ve bize’ uyarlayarak iktidarın başındaki figürün aptallığını, hükmetme biçiminden doğan baskı ve şiddeti, entrika ve kumpasla iktidarda kalma girişimini, yalan ve yolsuzluklarını acımasız bir dil ve ölçülü bir görsellikle deşifre ediyor.
Oyunda görev alan Mehmet Atay ve Mahir İpek oyunculuk performanslarıyla önemli bir sahne olayına imza atıyorlar. Atay ve İpek, yorumlarıyla yansıladıkları rolleri öncelikle yaşayan, sahici birer figür haline getirerek gerçekçi ve inandırıcı bir oyunculuk örneği sergiliyorlar. Atay ve İpek samimi, içten, abartısız yorumlarıyla sempatik bir oyun ortaya koyarken aynı zamanda Akkaya’nın yerel gerçekle bezenmiş yorumuyla da uyumlu bir ses, tavır ve hareket bütünlüğü içinde metnin anlatımını güçlendiriyorlar.
Halktan Biri güncel konusu, gerçekçi kişileri ve eleştirel politik dilinin sahiciliği ile AST geleneğinin son halkası olarak önemli bir oyun ve görülmesi gereken bir sahne eylemi. Yönetmen Arif Akkaya bu geleneğe Halktan Biri oyunuyla anlamlı ve önemli bir halka ekleyerek omuz veriyor ve AST’ın sesine cesurca katkı sunuyor.
